AGAT – jest odmianą chalcedonu formującego się w postaci koncentrycznych warstw w niesamowitej różnorodności kolorów i tekstur. Kryształy różnią się przejrzystością (od tępych do przejrzystych). Kwarc Agatu w dawnych czasach był wysoko ceniony jako talizman czy amulet a po dziś dzień pozostał jednym z najbardziej popularnych kamieni jubilerskich często spotykanych w pierścionkach, wisiorkach, kolczykach itd. Geody Agatu w swej surowej postaci wyglądają jak zwykła skała, która wewnątrz zadziwia pięknymi strefami wzrostu i rozmieszczeniem warstw kryształów kwarcu. Bywa, że niewielkie geody Agatu są wykorzystywane do wyrobu bardzo oryginalnej biżuterii, którą ceni się z powodu jej „oryginalnego, surowego i naturalnego” wyglądu. Minerałom tym przypisuje się właściwości metafizyczne i terapeutyczne, dlatego część osób upodobało sobie uzupełnianie wystroju domów i ogrodów surowymi formami Agatu.

Po raz pierwszy Agat został odkryty między 3 a 4 wiekiem p.n.e. przez Theofrastusa – greckiego filozofa, który nadał mu nazwę od sycylijskiej rzeki Achates (obecnie Dirillo), w której go odnalazł. Agat występuje w wielu miejscach na świecie (Brazylia, Urugwaj, Australia, Indie, Chiny, Madagaskar, Meksyk, Mongolia, Namibia, Birma, Botswana, Argentyna i USA), jednak w  większości w formie szarych geod. Bogate niegdyś złoża na terenie Idar-Oberstein w Niemczech (dziś już wyczerpane) znane były z przejrzystych, nasyconych kolorystycznie kryształów, zwłaszcza naturalnie różowych, czerwonych i brązowych.

Tradycyjnie Agat określa się jako „wiązaną” (banded) odmianę chalcedonu, gdzie jaśniejsze i kolorowe wiązania stanowią chalcedon.

Przeróżne wzory Agatu są na tyle znamienne, że w handlu wyróżnia się je i identyfikuje jako: eye agat (formujący się w kształcie pierścieni z wyraźnym centrum), agat dendryczny (rozpoznawalny z powodu charakterystycznego wzoru mchu), fire agat/płomienny (nazwany tak z powodu niezwykłego opalizowania).

Kolorystyka Agatów jest bardzo różnorodna: czarne, białe, czerwone, zielone, żółte, pomarańczowe, brązowe, różowe, fioletowe i szare. Zwykle Agatu nie poddaje się ulepszaniu, jednak większość dostępnych dziś na rynku Agatów to kamienie barwione w celu uzyskania jednolitego koloru.

Ceny Agatu nie są wysokie bez względu na to czy minerał był barwiony czy też nie. Zdefiniowanie ulepszania koloru również jest bardzo trudne bez uszkodzenia kamienia.

Do czyszczenia Agatu wystarczy delikatne mycie ciepła wodą z mydłem i miękką szczoteczką. Tak jak w przypadku innych kamieni szlachetnych, nie można nosić tego kamienia w trakcie prac domowych, w których używa się chemikaliów. Nie należy Agatu narażać na zbyt długą ekspozycję wysokich temperatur (ognia), gdyż może to spowodować trwałe zniszczenia. Wskazane jest przechowywanie w wyściełanych materiałem pojemnikach lub woreczkach. Należy go trzymać osobno, aby inne kamienie nie spowodowały zarysowań na jego gładkiej powierzchni.

Wzór chemiczny: SiO2 – dwutlenek krzemu

Twardość: 6.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.61

Przełam: muszlowy, ostry

Łupliwość: brak

AKWAMARYN – beryl w odcieniach od błękitnego do zielono-błękitnego. Nazwę swoją zawdzięcza łacińskiemu wyrażeniu określającemu morską wodę (aqua marinus). Zabarwienie minerału powstało za przyczyną śladowych ilości żelaza znajdującym się w wewnętrznej strukturze kryształów. Nasycony błękitny odcień jest najbardziej pożądanym kolorem, lecz rzadkim. Inaczej niż w przypadku większości kamieni szlachetnych, wartości Akwamarynu nie umniejsza brak intensywnego wybarwienia, gdyż gro tego minerału ma odcień dość pastelowy a wiele osób wyżej sobie ceni czystość kryształu niż jego wybarwienie.

Akwamaryn jest wyjątkowo twardy, przejrzysty i posiada piękny szklisty połysk, co kwalifikuje go do powszechnego użytku we wszelkiego rodzaju biżuterii.

Istnieją Akwamaryny wykazujące efekt chatoyancy (kociego oka) a także asteryzm (gwieździstość). Te minerały szlifuje się na kaboszony. Osiągają one bardzo wysokie ceny, zwłaszcza wyjątkowo rzadki gwieździsty Akwamaryn.

Głównym źródłem pochodzenia Akwamarynu jest Brazylia, inne złoża znajdują się m.in. w Australii, Birmie, Chinach, Indiach, Kenii, na  Madagaskarze, w Mozambiku, Namibii, Nigerii, Pakistanie, Zambii i Zimbabwe, jak również w kilku miejscach USA. Ostatnio Karur w Indiach stał się jednym z największych dostarczycieli Akwamarynu.

Największe odkrycia Akwamarynu sięgają do 1910 roku, kiedy w Minas Gerais w Brazylii odkryto kryształ o wadze 110,5kg, rozmiaru 48,5cm na 39,5cm, który pocięto na różnego rozmiaru klejnoty o łącznej wadze ponad 100.000 karatów. Największym jak dotąd szlifowanym w Idar-Oberstein w Niemczech kamieniem o nazwie Dom Pedro jest ważący 26kg Akwamaryn.

Zwykle Akwamarynu nie poddaje się żadnemu ulepszaniu, lecz bywa, że niektóre egzemplarze są podgrzewane dla wzmocnienia intensywności koloru. Wygrzewanie w niższych temperaturach likwiduje niechciany zielono-żółtawy odcień. Ciemniejsze odcienie Akwamarynu są często wygrzewane, podobnie jak i słabsze egzemplarze (zwykle w temp. 400-450˚C) w celu osiągnięcia pożądanego odcienia błękitu. Natomiast poddawanie kamienia wyższej temperaturze wywołać może utratę koloru.

Akwamaryn jest jednym z odporniejszych kamienie, lecz i on wymaga delikatności i troski. Nie może mieć kontaktu z silnymi chemikaliami a aby nie narazić go na porysowanie należy przechowywać w odseparowaniu od innej biżuterii.

Do czyszczenia można używać ciepłej wody z mydłem (dokładnie opłukując z mydła) i osuszać delikatną ściereczką.

 

Wzór chemiczny: Al₂Be₃Si₆O₁₈ – krzemian berylu i aluminium

Twardość: 7.5-8 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.68 – 2.74

Przełam: muszlowy, kruchy, nierówny

Łupliwość: niewyraźna

ALEKSANDRYT – jest jednym z najrzadszych kolorowych kamieni szlachetnych, osławionym z powodu właściwości zmiany koloru z zielonego w świetle dziennym do czerwonego pod oświetleniem żarówki. Precyzyjnie oszlifowany Aleksandryt o wadzie ok. 1ct jest wart więcej aniżeli Szafir, Rubin czy Szmaragd.

Aleksandryt jest odmianą chryzoberylu z doskonałą twardością 8.5 w skali Mohsa, co plasuje go zaraz za szafirem i rubinem. Aleksandryt jest rzadkością z uwagi na jego chemiczny skład. Chryzoberyl bowiem zyskuje tu swą barwę dzięki śladom żelaza i tytanu, lecz swój szmaragdowo-zielony odcień w dziennym świetle zawdzięcza również zawartości chromu.

Oprócz nazwy, chryzoberyl, który jest glinianem berylu, w rzeczywistości nie należy do grupy minerałów beryli, lecz jest raczej klasyfikowany jako oddzielna niezależna grupa.

Aleksandryt wykazuje silny pleochroizm, dlatego oprócz koloru czerwonego i zielonego dostrzec w nim również można odcienie pomarańczowego, i żółtego, w zależności od tego pod jakim kątem będziemy na niego patrzeć. Niemniej można też spotkać Aleksandryty w dość jednolitym odcieniu żółci i różu, a niezwykle rzadko zdarzają się też egzemplarze z efektem kociego oka gdy szlif to kaboszon.

Należy pamiętać, że zwyczajne egzemplarze chryzoberylu również mogą zawierać koloryzujące domieszki chromu, lecz dopóki kamień nie wykazuje się zmiennością koloru, dopóty nie zasługuje na miano Aleksandrytu. Oszlifowany Aleksandryt jest czysty i charakteryzuje się szklistym połyskiem.

Historia Aleksandrytu jest dość kontrowersyjna i sięga czasów Imperium Rosyjskiego. Podobno swą nazwę zawdzięcza on rosyjskiemu carowi Aleksandrowi II, lecz odkryty został przez francuskiego mineraloga Nilsa Gustawa Nordenskiöld w roku 1834, początkowo w przekonaniu, iż jest to szmaragd. Powodem tego był fakt, iż kamień został znaleziony w kopalni szmaragdu w górach Uralu niedaleko rzeki Tokowaja. Później jednak zidentyfikowano zawartość chromu w zmiennym kolorystycznie macierzystym chryzoberylu. Legenda głosi, że odnalezienie Aleksandrytu zbiegło się w czasie z wejściem w dorosłość przyszłego cara Rosji. Bezsprzecznie, zmienny kolorystycznie czerwono-zielony kamień został zatem oficjalnie ogłoszony klejnotem Imperium Rosyjskiego.

Pierwotne źródła wydobycia Aleksandrytu to góry Ural w Rosji, lecz te niestety dawno zostały wyeksploatowane. Uważano, że wyłącznie stamtąd pochodzić mogą duże okazy o wadze 5ct i więcej, lecz w 1987 roku okazało się, że także Minas Gerais w Brazylii kryje takie klejnoty. Inne złoża Aleksandrytu znajdują się w Birmie, Tanzanii i Indiach, na Sri Lance i Madagaskarze.

Aleksandryty w dużych rozmiarach są rzadko spotykane. Kamienie powyżej 3ct to prawdziwe unikaty. Największy Aleksandryt o wadze ponad 66ct znajduje się na ekspozycji w Waszyngtońskim Instytucie Smithsonian w USA.

Aleksandryt jest bardzo odpornym minerałem i doskonale nadaje się do codziennej biżuterii. Łatwo go czyścić przy pomocy ciepłej wody i delikatnego mydła. Można wycierać za pomocą delikatnej ściereczki lub miękkiej szczoteczki do zębów. Nie należy natomiast narażać kamienia na działanie chemikaliów i wybielaczy, zaś pamiętać o dokładnym opłukaniu z mydła.

Aleksandryt jest całkiem wytrzymały na czyszczenie ultradźwiękami czy parą pod warunkiem zachowania wymaganej ostrożności. Z uwagi na twardość Aleksandryt należy przechowywać w odseparowaniu od innych kamieni szlachetnych aby uniknąć ich porysowania.

Wzór chemiczny: Al₂BeO4 – tlenek aluminium berylu

Twardość: 8.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3,64-3,77

Przełam: muszlowy

Łupliwość: wyraźna

AMETRYN – należy do rodziny kwarców i występuje jako połączenie dwóch kolorów: żółtego i fioletowego oraz dwóch minerałów (stąd nazwa ametyst + cytryn). Jak każdy kwarc, Ametryn jest atrakcyjnym i wytrzymałym minerałem, lecz stosunkowo przystępnym cenowo. Różnorodne połączenie tych dwóch kolorów w Ametrynie sprawia, że jego barwa sięga od blado-fioletowej po głęboko purpurową i od blado-żółtej po złoto-brązową. Zarówno fiolet jak i żółć są wynikiem zawartości pierwiastków żelaza. Jedyna różnica pomiędzy ametystem, cytrynem a Ametrynem to poziom natlenienia pierwiastków żelaza, które nadają mu ten niepowtarzalny sferyczny wygląd.

Jakkolwiek ametyst jest dość obficie występującym minerałem, naturalny cytryn jest dość rzadki, to złoża naturalnego Ametrynu są bardzo nieliczne. Najcenniejsze Ametryny to te, w których procentowy udział obu odcieni wynosi 50:50. Oszlifowany kamień posiada piękny połysk.

Przełam kolorystyczny w Ametrynie jest raczej nagły a barwy się nie mieszają. Saturacja wybarwienia w Ametrynie osiąga wyłącznie średni poziom, co oznacza, że jego kryształy nie są zbytnio przejrzyste ani nazbyt intensywne kolorystycznie.

Spotykane na rynku syntetyczne Ametryny lub laboratoryjne imitacje mogą charakteryzować się wyjątkową jaskrawą lub nasyconą barwą, wysoką przejrzystością, co nie jest naturalne dla Ametrynu. Dlatego autentyczność takich kamieni powinna być kwestionowana.

Największym światowym centrum wydobycia Ametrynu jest kopalnia Anahi, znajdująca się w Boliwii. Zyskała ona sławę w 17-tym wieku, kiedy to pewien hiszpański konkwistador otrzymał Ametryn jako prezent z okazji ślubu z boliwijską księżniczką z plemienia Ayoreos o imieniu Anahi.

Natomiast Europa poznała Ametryn, gdy ten sam konkwistador pokazał ów kamień hiszpańskiej królowej. Obecnie kopalnia jest eksploatowana przez kampanię Minerales y Metales del Oriente. I choć boliwijskie złoża znane są od setek lat, to ich komercyjne wydobycie rozpoczęło się zaledwie w latach 80-tych. Pozostałe złoża Ametrynu znajdują się w Brazylii (RIO Grande de Sul).

Zwykle Ametrynu nie poddaje się ulepszaniu. Jedynie czasem ametyst jest lekko podgrzewany lub poddawany napromieniowaniu.

Ametryn jest bardzo odpornym kamieniem, lecz twardsze od niego minerały mogą go porysować. Łatwo się czyści ciepłą wodą i mydłem i wyciera miękką szmatką.

Tak samo jak innych kamieni, nie należy go narażać na działanie silnych chemikaliów. Nie powinien też być wystawiony na zbyt długie działanie wysokich temperatur, gdyż może to spowodować utratę koloru. Ametrynu nie należy przechowywać razem pośród innych kamieni (bez względu na to czy są od niego twardsze czy też nie).

 

Wzór chemiczny: SiO₂ – dwutlenek krzemu

Twardość w skali Mohsa: 7

Ciężar właściwy: 2,63-2,65

Łupliwość: ledwie dostrzegalna lub brak

Przełam: muszlowy

AMETYST – jest najszlachetniejszym i najcenniejszym kamieniem z grupy kwarców, który swoją fioletowo-purpurową barwę zawdzięcza domieszkom żelaza i aluminium. Bez tych elementów byłby przezroczystym kwarcem. Tak jak inne mikrokrystaliczne kwarce charakteryzuje się wysoką czystością i szklistym połyskiem.

Jest spokrewniony ze złotym cytrynem. Jedynym, co różni oba te minerały jest poziom domieszki żelaza.

Podgrzewanie w wysokich temperaturach (ok. 470°C do 750°C) powoduje obniżenie poziomu żelaza, co skutkuje uzyskaniem jasnozłotego (wygrzewanego) cytrynu, który w porównaniu do niewygrzewanego cytrynu, będzie posiadał czerwonawy odcień. Skutkiem może też być otrzymanie koloru czerwono-brązowego albo zielonego czy bezbarwnego. Słabsze Ametysty często poddawane są właśnie takim przeobrażeniom.

W sztucznym świetle Ametyst nigdy nie wygląda tak pięknie jak w delikatnym i ciepłym naturalnym (najlepiej tuż po wschodzie lub tuż po zachodzie słońca).

Najcenniejsze egzemplarze Ametystu to te o głębokim purpurowym odcieniu i wysokim nasyceniu koloru (z minimalną strefowością wybarwienia).

Dobry Ametyst jest transparentny. Jednak z uwagi na jego szeroką dostępność bezpieczniej jest kupować egzemplarze, które nie są „podejrzanie” wolne od jakichkolwiek inkluzji.

Ametystu zwykle nie poddaje się ulepszaniu. Niektóre egzemplarze mogą być wygrzewane, jednak istnieje ryzyko, że takie „ulepszanie” skończy się otrzymaniem „wygrzewanego” cytrynu.

Najważniejsze złoża Ametystu to Palmeira wydobywane w depozytach Rio Grande do Sul oraz Maraba w depozytach Para w Brazylii. Inne znaczące miejsca wydobycia to Boliwia, Kanada, Indie, Madagaskar, Meksyk, Birma, Namibia, Rosja, Sri Lanka (Cejlon), Arizona (USA), Urugwaj i Zambia.

Ametyst można czyścić ciepłą wodą z mydłem, osuszać miękką szmatką. Jest dość twardym i odpornym kamieniem, lecz nie należy narażać do na porysowanie twardszymi minerałami, dlatego lepiej przechowywać oddzielnie. Nie narażać na kontakt z silnymi chemikaliami, ani nie przesadzać z ekspozycją na wysokie temperatury, gdyż może to spowodować trwałe zniszczenie kamienia.

 

Wzór chemiczny: SiO2 – dwutlenek krzemu

Twardość: 7 w skali Mohsa

Gęstość: 2.63-2.65

Łupliwość: znikoma lub brak

Przełam: muszlowy

CYTRYN – jest jednym z najpopularniejszych kamieni. Należy do bardzo szerokiej rodziny kwarców. Dokładnie rzecz ujmując, jest to żółta do złoto-pomarańczowej odmiana jakościowych makrokrystalicznych kwarców. Swoją nazwę zawdzięcza francuskiemu odpowiednikowi jego koloru „citron” (cytryna), choć większość cytrynów jest bardziej złota niż cytrynowożółta.

Naturalny Cytryn w naturze występuje dość rzadko i ponieważ jest bardziej ceniony niż inne odmiany kwarcu, wiele dzisiejszych Cytrynów poddawanych jest wygrzewaniu w niskich temperaturach aby utrzymać ich atrakcyjny złoty odcień. Takie ulepszanie jest ogólnie akceptowane, stabilne i trwałe. Prawie wszystkie Cytryny poddane temu procesowi będą wykazywały czerwonawy ton. Naturalny nieulepszany Cytryn posiada typowy odcień blado-żółty do złotego, któremu często towarzyszą dymno-brązowe tony. Głębsze zabarwienie mają złoto-pomarańczowe do złoto-brązowego kamienie. Ciemniejsze barwy są tymi bardziej pożądanymi na rynku jubilerskim.

Cytryn znany jest ze swej doskonałej przejrzystości. Całkiem powszechnie spotyka się egzemplarze bez dostrzegalnych gołym okiem inkluzji. Oszlifowany Cytryn charakteryzuje się atrakcyjnym szklistym połyskiem.

Najważniejsze złoża cytrynu znajdują się w Brazylii. Inne źródła wydobycia obejmują Argentynę, Boliwię, Francję, Madagaskar, Birmę, Namibię, Rosję, Szkocję, Hiszpanię, Urugwaj i Zambię.

Mimo, iż wzrasta rzadkość występowania naturalnych, niewygrzewanych Cytrynów, to jednak wciąż dostępne są one na rynku i to za całkiem rozsądną cenę.

Cytryn, podobnie jak wszystkie kwarce, jest uznawany za bardzo wytrzymały minerał, lecz narażony na kontakt np. z topazem, spinelem, szafirem czy diamentem, które są od niego twardsze, może ulec porysowaniu. Dlatego zaleca się przechowywanie w odseparowaniu od innych kamieni. Można go czyścić z użyciem ciepłej wody z mydłem i wycierać miękką ściereczką, usuwając wszelkie pozostałości mydlin.

Nie należy narażać Cytrynu na działanie chemikaliów i kwasów, jednak do jego czyszczenia można wykorzystywać myjki ultradźwiękowe. Inaczej rzecz się ma z myjkami parowymi, gdyż mogą one wpłynąć na barwę kamienia z uwagi na temperaturę. Z tego samego powodu należy unikać przegrzania Cytrynu palnikiem.

 

Wzór chemiczny: SiO₂ – dwutlenek krzemu

Twardość w skali Mohsa: 7

Ciężar właściwy: 2.65

Przełam: muszlowy

Łupliwość: brak

Najtwardszy ze znanych naturalnych materiałów, nazwany od greckiego „Adamas” – niepokonany. Diament jest transparentnym kryształem zbudowanym z atomów węgla o bardzo silnych poczwórnych wiązaniach. Sława Diamentu nie wynika jedynie z jego twardości ale również wysokiego indeksu refrakcji i dyspersji widzialnego światła (zdolności rozszczepiania białego światła na jego bazowe kolory).

Diament może występować prawie we wszystkich kolorach, jakkolwiek żółty i brązowy są jak dotąd najczęściej spotykane w złożach. Diamenty z odcieniem innym niż żółty czy brązowy określa się mianem kolorowych diamentów. Jeżeli kolor jest wystarczająco silny, kamień można w sferze handlu zakwalifikować jako kolorowy diament fantazyjny. Kolorowe diamenty zawierają w sobie zanieczyszczenia bądź strukturalne defekty, które powodują koloryzację, podczas gdy czyste lub prawie czyste Diamenty są przezroczyste i bezbarwne.

Około połowa światowej produkcji diamentów pochodzi z Centralnej i Południowej Afryki, inne złoża znajdują się m.in. w Kanadzie, Indiach, Rosji, Brazylii i Australii.

GRANAT – gdy mówimy o Granacie, mamy zazwyczaj na myśli czerwony granat, gdyż najpowszechniej występuje on właśnie w tym kolorze, a korzenie jego nazwy wywodzą się od głębokiej czerwonej barwy, która w średniowiecznej łacinie brzmiała „granatum” lub „granum”, co oznacza ziarno. Odnosi się do typowo okrągłego kształtu Granatu i przywodzi na myśl ziarna owoców granatu. Użytkową funkcję Granatu datuje się tysiące lat wstecz, gdy to Egipscy faraonowie wykorzystywali go do celów dekoracyjnych i ceremonialnych. Starożytni Rzymianie również nosili pierścienie z Granatami a także naszyjniki z Granatów.

Chociaż kolor czerwony jest najczęściej występującym, to istnieją również Granaty w wielorakich odcieniach zieleni, blade do jasnożółtych, niebieskie, niebiesko-zielone, ognisto pomarańczowe oraz piękne odcienie ziemiste i umbra. Mówi się, że Granat można spotkać we wszystkich kolorach tęczy poza niebieskim. Stwierdzenie to pozostaje prawdziwe jeśli chodzi o naturalne światło, gdyż nie tak dawno odkryto, że niektóre jego odmiany w sztucznym świetle przybierają właśnie barwę niebieską. Jednakże w końcu lat 90-tych na Madagaskarze odkryto właśnie niebieski Granat a niedługo potem odnaleziono ten kolor w USA, Rosji, Kenii, Tanzanii i Turcji.

Istnieje również odmiana Granatu, która zmienia kolor w zależności od tego, czy widzimy ją w świetle dziennym czy sztucznym. Najrzadsze z nich to właśnie te o naturalnie niebieskiej barwie w świetle dziennym, które zmieniają się w purpurowo-czerwone w sztucznym oświetleniu. Inne zmieniające kolor granaty przechodzą a zieleni, beżu, brązu lub szarości w światle dziennym odpowiednio do czerwonawego lub purpurowo-różowego w sztucznym oświetleniu.

Granat jest grupą kamieni, który występuje w ilości ponad 20-tu różnych odmian. Wyróżnia się wśród nich 6 głównych typów, które używane są w jubilerstwie. Są to: pirop, almandyn, spessartyn, grossularyt, andradyt i uwarowit.

Granat można znaleźć na całym świecie. Różne jego typy występują w różnych lokacjach.

I tak, złoża poszczególnych odmian odnajdziemy:

Pirop: Chiny, Madagaskar, Birma, Południowa Afryka, Sri Lanka, Tanzania i USA.

Rodolit: Brazylia, Indie, Sri Lanka, Tajlandia I USA.

Almandyn: Brazylia, Indie, Madagaskar, Sri Lanka i USA. Mniejsze złoża w Austrii i Czechach.

Star Garnet: Madagaskar, Indie i USA.

Spessartyt: Brazylia, Chiny, Kenia, Madagaskar, Birma, Namibia, Sri Lanka, Tanzania i USA. Niektóre najlepsze okazy pochodzą z Namibii i są nazywane „Mandarin garnet”.

Color Change Garnet: Wschodnia Afryka, Sri Lanka, Madagaskar, USA, Norwegia, Tanzania i Tunduru.

Mali Garnet: Mali, Zachodnia Afryka

Malaya Garnet (Malaia): Tanzania i Kenia, Wschodnia Afryka

Hydrogrossular: Birma, Południowa Afryka i Zambia.

Hessonit: Brazylia, Kanada, Madagaskar, Indie, Tanzania i USA.

Leuco garnet: Kanada, Meksyk i Tanzania.

Tsaworyt: Kenia I Tanzania.

Demantoid: Rosja, Chiny, Korea, USA i Zair.

Melanit: Francja, Niemcy, Włochy i USA.

Topazolit: Włochy, Szwajcaria i USA.

Uwarowit: Kanada, Finlandia, Indie, Polska, Rosja i USA.

 

Granaty wykazują szklisty połysk. Demantoid, rzadka zielona odmiana andradytu jest wysoko ceniona za swoją brylancję, zaś adamantyn za diamentowy połysk. Warto zauważyć, że nazwa Demantoid pochodzi od niemieckiego słowa „demant”, oznaczającego „diament”, właśnie z uwagi na połysk. Ogólnie Granaty są bardzo „czystymi” kamieniami. Jednak Almandyn w niektórych kryształach dzięki zawartości włókien azbestu wykazuje efekt „asteryzmu” (gwieździstości), co z uwagi na tę wyjątkową cechę czyni go pożądanym i wysoko cenionym. Natomiast wyjątkowymi inkluzjami w formie „końskiego ogona” cechuje się rosyjski dematoid.

Doskonała twardość od 7 do 7,5 w skali Mohsa doskonale tłumaczy dlaczego kamienie te tak świetnie sprawdzają się w biżuterii. Granaty są całkiem mocne i odporne na codzienne noszenie i ocieranie a także nieskomplikowane w obróbce. Atrakcyjności i wytrzymałości Granatu nie podnosi się za pomocą żadnych sztucznych metod.

Granaty są dość twarde i wytrzymałe, lecz zależne od typu (np. demantoid jest delikatniejszy od almandynu, piropu, spessartytu i tsaworytu. Należy Granaty strzec przed silnymi uderzeniami, do czyszczenia używać ciepłej wody z mydłem a do osuszania miękkiej szmatki. Dobrze usuwać pozostałości mydlin. Nie zaleca się czyszczenia w myjkach ultradźwiękowych ani parowych. Granat przechowujemy w odseparowaniu od innych kamieni aby uniknąć abrazji.

 

Wzór chemiczny:        krzemiany o różnym wzorze: ogólnie:  A₃B₂(SiO₄)₃ – gdzie: A oznacza wapń, magnez, żelazo Fe⁺² lub mangan a B – glin, żelazo Fe⁺³, chrom, tytan, cyrkon, wanad

Almandyn        Fe₃Al₂(SiO₄)₃

Andradyt         Ca₃Fe₂(SiO₄)₃

Grossular         Ca₃Al₂(SiO₄)₃

Pirop               Mg₃Al₂(SiO₄)₃

Rhodolit           (Mg, Fe)₃Al₂(SiO₄)₃

Spessartyn       Mn₃Al₂(SiO₄)₃

Uwarowit         Ca₃Cr₂₍SiO₄)₃

Twardość: 6.5 – 7.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3.47 – 4.15

Przełam: muszlowy, niewyraźny

Łupliwość: nieznaczna

HESSONIT – jest jakościową odmianą grossularu, rzadkiego krzemianu z grupy granatów, wapniowo-glinowym członkiem tego gatunku. Podczas, gdy większość odmian grossularu jest zielona, Hessonit znany jest z charakterystycznej miodowo-żółtej do brązowo-czerwono-cynamonowej barwy, lecz może również występować i w innych kolorach.

Swoją nazwę Hessonit zawdzięcza greckiemu słowu „hesson”, co znaczy tyle co „słabszy” – w odniesieniu do tego, że jego gęstość i twardość jest niższa niż pozostałych odmian granatu.

Hessonit łatwo jest odróżnić od reszty granatów z uwagi na charakterystyczny kolor i zawartość manganu, jak też mniejszy ciężar właściwy. Pod powiększeniem Hessonit wykazuje falistość oraz charakterystycznie skręcone centra mniejszej przejrzystości, co często może pomóc w identyfikacji Hessonitu wśród innych granatów o podobnej barwie. Wyróżnia go również brak pleochroizmu i łupliwości, co w połączeniu z odcieniem, twardością i niezwykle wysokim indeksem refrakcji niezwykle ułatwia jego bezbłędną identyfikację.

Na dodatek często posiada maleńkie inkluzje w miodowym kolorze, które jednak nie wpływają na jego wartość.

Najbardziej pożądanym odcieniem jest jasno złoto-pomarańczowy (jaśniejsze kryształy wykazują więcej brylancji. Jakościowy Hessonit jest transparentny do przejrzystego (niższej jakości materiał jest tępy). Zwykle Hessonit jest mocno zanieczyszczony inkluzjami, lecz normalnie nie pomniejszają one jego wartości. Oszlifowany kamień posiada szklisty połysk.

Najbardziej znane złoża tego kamienia znajdują się na Sri Lance, lecz wydobywa się go także w wielu innych miejscach na świecie (Brazylia, Indie, Kanada-Quebec, Madagaskar, Birma, Tanzania i USA-Kalifornia).

Łatwo go czyścić przy pomocy ciepłej wody i delikatnego mydła. Można wycierać za pomocą delikatnej ściereczki lub miękkiej szczoteczki do zębów. Należy pamiętać o dokładnym opłukaniu z mydła. . Nie należy narażać kamienia na działanie chemikaliów, wybielaczy czy chloru. Zaleca się ochronę przed wahaniami temperatur jak i nagrzewaniem, co może powodować pęknięcia. Niewskazane jest stosowanie ultradźwięków ani pary.

Przechowywać w odseparowaniu od innych kamieni szlachetnych aby uniknąć porysowania. Pomimo dość wysokiej odporności kamienia, biżuterii nie powinno się nosić podczas aktywności wysiłkowej.

Formuła chemiczna: Ca₃Al₂(SiO₄)₃ – krzemian wapnia i aluminium

Twardość: 6.5-7.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3.58-3.69

Przełam: nierówny

Łupliwość: nieznaczna

IOLIT – jest przejrzystą odmianą Kordierytu. Mimo, iż minerał ten posiada historię sięgającą setki lat wstecz, to obecnie uważany jest za względnie młody kamień jubilerski i mało znany. Kordieryt posiadł swoją nazwę od francuskiego geologa Pierra Louis Antoine Cordier’a (1777-1861) w 1813 roku. Pierwsze znaczące i ekscytujące odkrycie ogromnego depozytu jakościowego Iolitu miało miejsce w 1996r. w Palmer Creek, Wyoming (USA), a dokonał go amerykański geolog W. Dan Hausal. Największy na świecie kryształ Iolitu odnaleziono na południu od Palmer Creek, w Grizzly Creek, Wyoming. Rekordowy kryształ ważył ponad 24.000 karatów.

Nazwa Iolite pochodzi od greckiego „ios”, co znaczy fiolet. Prawdopodobnie to Vikingowie jako pierwsi wydobyli Iolit ze złóż w Norwegii i Grenlandii. Żeglarze używali go jako filtra polaryzacyjnego, aby odnaleźć słońce na zachmurzonym niebie, co pomagało w nawigacji z dala od brzegu. Silny pleochroizm Iolitu spowodował, że czasem w handlu nazywano go mylnie „wodnym szafirem”. Z jednego punktu widzenia Iolit może wyglądać jak niebieski szafir, w czasie gdy z innego jak czysta woda. Co więcej, bywa, że oglądany od góry do doły może wykazywać barwę jasno-złotą do miodowo-żółtej.

Iolit używany w jubilerstwie zwykle ma barwę szafirowo-niebieską, fioletowo-niebieską, albo od jasnoniebieskiej do żółtawo-szarej. Atrakcyjności dodaje mu delikatność wybarwienia. Najbardziej cenionym jest piękny fioletowo-niebieski niepowtarzalny odcień. Bardzo wyraźnie w Iolicie zaznacza się pleochroizm, dlatego w jednym klejnocie łatwo można spostrzec zarówno fioletowo-niebieski, żółto-zielony jak i jasno niebieski kolor.

Nieznane są formy ulepszania lub traktowania Iolitu, jednak istnieje syntetyczny kordieryt, który znajduje zastosowanie w ceramice i w przemyśle.
Depozyty Iolitu można odnaleźć w wielu lokalizacjach na świecie. Większość obecnych na rynku kamieni jubilerskich pochodzi dziś z Indii, lecz spore złoża posiada również Australia (Terytorium Północne), Brazylia, Kanada (Yellowknife), Madagaskar, Birma, Namibia, Sri Lanka, Tanzania i USA.

Typowo minerał kordierytu jest nieprzejrzysty, lecz jakościowe kryształy Iolitu mają postać transparentnych do przejrzystych. W wielu przypadkach jakość wykonanego szlifu pomaga wydobyć lub pogorszyć przejrzystość kamienia. Zbyt wysokie kamienie mogą stać się nieprzejrzyste. Większość Iolitów posiada wyraźne zanieczyszczenia, zwłaszcza w większych okazach. Jednakże ilość tych zanieczyszczeń jest niewielka. Natomiast zupełnie czystych egzemplarzy nie spotyka się. Oszlifowany Iolit wykazuje się oleisto-szklistym połyskiem.
Twardość Iolitu na poziomie 7-7.5 w skali Mohsa jest dalece wystarczająca aby spełniać swoją rolę ozdoby w biżuterii jubilerskiej. Niemniej zwłaszcza rzemieślnicy dokonujący oprawy Iolitu, powinni mieć na uwadze, aby chronić ten kamień przed uderzeniem.

Nie powinno się czyścić Iolitu ani w myjkach ultradźwiękowych ani w parowych. Wyłącznie za pomocą wody z mydłem, dokładnie opłukując z mydlin i osuszając miękką szmatką. Należy unikać wahań temperatury i długiej ekspozycji na gorąco i słońce.

Wzór chemiczny: (Mg,Fe)2Al4Si5O18 – krzemian aluminium i magnezu

Twardość: 7-7.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.57-2.61

Przełam: nierówny do muszlowego

Łupliwość: znaczna

KARNEOL (karnelian) – łatwo zidentyfikować dzięki wyraźnej pomarańczowej do brązowo-czerwonej barwie i wyśmienitej twardości kwarcu. Bywają też kamienie o odcieniu żółto-pomarańczowym i głęboko czerwonym lub brązowo-czerwonym. Karneol może być mylony z jaspisem-innym typem kwarcu, jednak jaspis wykazuje zupełny brak przejrzystości, jest zupełnie tępy, podczas gdy Karneol prawie zawsze posiada pewien stopień przejrzystości, gdy patrzymy na niego pod światło. Jaspisy cechuje również wielobarwność, spleciony wzór, zaś Karnelian jest zawsze jednobarwny. Podobnie opal ognisty lub niektóre bursztyny mogą być mylone z Karneolem, ponieważ bywają podobne w kolorze i równie połyskliwe, lecz Karneol wyróżnia typowo szklisty, woskowy blask, jego twardość i wytrzymałość, tak więc dość łatwo go rozróżnić.

Ostatnimi czasy naturalny karneol stał się rzadkością, więc aby sprostać popytowi na ten minerał, pod nazwą „Karneol” wielu sprzedawców na rynku oferuje obecnie w rzeczywistości barwiony i wygrzewany Agat. Te „udawane” karneole da się rozpoznać oglądając kamień pod światło. W minerale zauważymy bowiem regularne poprzeczne jaśniejsze i ciemniejsze pręgi. Prawdziwy Karneol natomiast jest mętny w swej strukturze.

Swoją barwę Karneol zawdzięcza domieszce żelaza, która wpływa na kolor bezbarwnego kwarcu. Wygrzewanie przynosi wzmocnienie jego barwy, choć zwykle nie stosuje się tego zabiegu.

Karneol występuje w wielu miejscach na świecie. Najważniejsze źródła tego minerału znajdują się w Brazylii, Urugwaju, Indiach, na Madagaskarze oraz w stanie Jersey i Oregon w USA. Większość dostępnych dziś na rynku kamieni pochodzi jednak z Indii i Ameryki Południowej.

Jeśli chodzi o utrzymanie, Karneol nie wymaga specjalnej troski. Mimo jednak, iż jest twardy i wytrzymały, to jednak należy separować do od innych kamieni – zwłaszcza topazu i szafiru aby nie uległ porysowaniu. Łatwo czyści się w ciepłej wodzie z mydłem. Dobrze opłukany wycieramy miękką ściereczką. Należy zaś uważać na środki chemiczne, gdyż mogą nieodwracalnie zniszczyć jego barwę i nie narażać na długie działanie gorąca, gdyż te z kolei zmieni kolor kamienia.

 

 

Wzór chemiczny:       SiO2 – dwutlenek krzemu

Twardość: 6,5-7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.6

Przełam: nirówny, muszlowy

Łupliwość: brak

KORAL SZLACHETNY – należy do niewielkiej ale za to bardzo ważnej grupy wśród kamieni szlachetnych, która tak naprawdę nie ma nic wspólnego z kamieniem. Jego pochodzenie jest organiczne – tworzy się w biologicznym procesie jako jamochłon, który produkując węglan wapnia formuje szkielet koralowca zabarwiony kartenoidami. Gama kolorystyczna od jasno do ciemnoczerwonej, poprzez pomarańczowo-czerwoną, pomarańczowo-różową i różową do białej, niebieskiej aż do czarnej. Szlachetna odmiana, z której tworzy się kamień jubilerski to ciepła barwa od łososiowo-różowej aż po ciemno-czerwoną. Nieopracowany koral jest matowy, zaś wypolerowany zyskuje atrakcyjny szklisty połysk. Szlachetny koral jest specjalnym gatunkiem korala, który wyrasta na skalistym dnie morza (ok. 500m głębokości) zwykle w ciemnym środowisku – w jaskiniach lub szczelinach. Rośnie powoli, budując maleńkie żyjątka morskie zwane koralowym polipem. Te małe delikatne stworzenia w jednej chwili formują twarde skorupy i łączą się w kolonię, która wzrasta dalej. Z czasem kolonie zaczynają tworzyć odgałęzienia i szkielet struktur zbudowany z twardego węglanu wapnia, który wybarwia się kartenoidami. Oczywiście cały ten proces trwa bardzo długo (często np. 1milimetr na rok) a efektem są najrozmaitszych rozmiarów i kształtów korale od maleńkich aż po ogromne rafy. Jest dość twardy, lecz nie jest w stanie dorównać w tym zakresie minerałom (3 do 4 stopni w skali Mohsa). Jest bardzo wrażliwy na temperaturę. Może być transparentny lub zupełnie nieprzejrzysty.

Większość dostępnych dziś korali jest odmiana Coralium rubrum, bardzo specyficznej odmiany w odcieniu od różowego do czerwonego. Odmianę tę w handlu oznacza się czasem mianem „Korala szlachetnego” i jest on uważany jest za najbardziej pożądany w jubilerstwie. Za Koral szlachetny również uznaje się popularny, różowy do łososiowego w odcieniu Koral anielska skóra.

Koral jest materiałem organicznym i tak samo jak inne organiczne kamienie, nie jest zbyt twardy ani wytrzymały. W skali Mohsa osiąga zaledwie 3 do 4 stopnień, co pozwala łatwo odróżnić go np. od karneolu, rodonitu czy spessarytu.

Co prawda głównym źródłem pozyskiwania Koralu jubilerskiego od ponad 200 lat pozostaje Torre del Greco (niedaleko Naples, Włochy), skąd pochodzi prawie 75% całkowitego światowego wydobycia, lecz najszlachetniejszym pozostaje ten zbierany na zachodnim Morzu Śródziemnym, zwłaszcza na Sardynii. Istotnymi depozytami są również Morze Czerwone, Zatoka Biskajska, Archipelag Malezyjski, Wyspy Midway, Japonia, Taiwan, Australia I Hawaje. Koral z Hawaii, wybrzeży Japonii, Morza Śródziemnego i Morza Czerwonego jest dziś uznawany za najszlachetniejszy.

Koral szlachetny zwykle charakteryzuje się kolorystyką w zakresie od ciepło-różowej po czerwoną, włącznie z jasnoczerwoną do łososiowej (koral momo), i średnio-czerwoną (koral Sardegna) do głęboko ciemnokrwistej czerwieni. Zanikanie intensywności barwy jest normalnym efektem użytkowania kanienia. Szlachetny Koral posiada najbardziej pożądaną jednolitą barwę, ale często posiada smugi lub kropki białego do różowo-czerwonego korala. Odnajdziemy też Korala w odcieniach złota, bieli, czerni i niebieskiego. Złoty Koral z Hawajów jest niezwykle rzadkim i bardzo poszukiwanym z uwagi na delikatny efekt kociego oka. Czarny I niebieski Koral niejest zbyt często wykorzystywany w jubilerstwie, gdyż handel nim jest bardzo obostrzony.

Przejrzystość Korala szlachetnego waha się od średniej do tępej. Nieobrobiony materiał ma naturalnie tępy matowy połysk. Oszlifowany Koral wykazuje atrakcyjny szklisty połysk. Szlifuje się go przy pomocy drobnego piasku i szmergla, a następnie wykańcza polerując na kole filcowym.

Naturalny Koral zwykle nie podlega ulepszaniu, lecz niektóry materiał może być barwiony dla uzyskania bardziej atrakcyjnego koloru. Zdarza się, że także inny materiał używa się do imitacji Korala, są to np. szkło, kość, muszla czy plastic.

Koral szlachetny nie jest zbyt odporny w porównaniu do innych kamieni jubilerskich używanych dziś w jubilerstwie i dlatego wymaga nieco większej troski i konserwacji niż większość z nich. Jest bardzo wrażliwy na kwasy i temperaturę. Aby zapobiec utracie koloru, należy unikać wydłużonej ekspozycji kamienia na słońce oraz dużych wahań temperatury. Absolutnie nie można narażać Korala na styczność z domowymi środkami czyszczącymi i nie spryskiwać perfumami czy lakierem do włosów.

Można czyścić Koral wycierając go miękką szmatką i delikatnym mydłem, lecz należy pamiętać o dokładnym opłukaniu z mydlin w lekko ciepłej wodzie przed wytarciem. Ponieważ Koral jest stosunkowo miękkim kamieniem, należy pamiętać, że nawet wycieranie go z kurzu może powodować mikroskopijną abrazję, a przez to utratę blasku. Oczywiście powinno się nosić i przechowywać Koral w odseparowaniu od innej biżuterii.

Wzór chemiczny: CaCO₃ węglan wapnia

Twardość:     3.5 – 4 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.6 – 2.7

Przełam: nierówny, haczykowaty, kruchy

Łupliwość: brak

KWARC DYMNY – zdarza się na dzisiejszym rynku spotkać nazwę Topaz dymny. Jest to jednak całkowicie mylące, gdyż kamień o takiej nazwie po prostu nie istnieje. Nazwę taką stworzyli nierzetelni sprzedawcy Kwarcu Dymnego (atrakcyjnego, lecz niedrogiego) po to tylko, aby móc manipulować ceną, dając wrażenie, iż oferują droższy minerał topazu. Bądź co bądź Kwarc Dymny to przecież sam sobie interesujący i wyjątkowy kamień.

Kwarc Dymny jest rodzajem makrokrystalicznego kwarcu, z rodziny kwarców tej samej co ametyst, cytryn i kwarc różowy. Ten typ kwarcu zbudowany jest z kryształów, które są na tyle duże, że można je rozpoznać gołym okiem. Makrokrystaliczny kwarc jest zwykle przezroczysty do przejrzystego, ze szklanym połyskiem.

Kwarc Dymny ma różne odcienie. Może być brązowy, dymno-szary a nawet czarny. Charakterystyczny kolor Kwarcu Dymnego powstaje z chwilą gdy materiał skalny wystawiony zostaje na naturalne promieniowanie w długim okresie czasu. Nie do końca zbadany jest sam proces zmiany jego barwy, niemniej wiadomo, że gdy transparentny kwarc wystawiony jest na promieniowanie, wtedy stopień natlenienia zanieczyszczeń w strukturze kwarcu może się zmienić.

Kwarc Dymny pochodzi z wielu źródeł na ziemi. Niektóre z ważniejszych lokalizacji znajdują się w Brazylii (która jest największym dostawcą surowca), szczyty Pikes Peak w Colorado w USA (w tych samych regionach gdzie wydobywa się zielony amazonit) oraz w Alpach Szwajcarskich, skąd pochodzi wiele ton wysokogatunkowego kamienia.

Popularność Kwarcu Dymnego rośnie i spada w zależności od mody. Ostatnio, z uwagi na nawiązanie jego barwy do ziemi i surowego wyglądu, kamień znowu stał się bardzo popularny. Ze względu na jego niewysoką cenę i dostępność dużych rozmiarów, chętnie w biżuterii używa się ich do wisiorów. Często spotyka się bardzo ciekawe nowoczesne szlify.

Kwarc Dymny może być poddawany promieniowaniu w celu uzyskania lepszej barwy, jednak z uwagi na przystępną cenę, nie jest to opłacalna metoda, dlatego większość dostępnych na rynku okazów to całkowicie naturalne, niepoprawiane kamienie.

 

Wzór chemiczny: SiO₂ (dwutlenek krzemu)

Twardość:     7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.65

Przełam: muszlowy, bardzo kruchy

Łupliwość: brak

LEMON KWARC – znany też pod nazwą Oro Verde Kwarc, cytrynowożółta odmiana transparentnego kwarcu. Blisko związany z cytrynem, lecz bardziej cytrynowy w barwie, podczas gdy cytryn charakteryzują mocniejsze pomarańczowe tony. Większość dostępnych dziś na rynku Lemonów była wcześniej poddawana napromieniowaniu w celu uzyskania swego koloru. Następuje to podczas poddawania minerału pod działanie promieni gamma a następnie delikatnemu wygrzewaniu. Nie wszystkie jednak kryształy mają szansę przeobrazić się w piękny połyskujący Lemon. Większość minerałów bogatych w aluminium po takim procesie zamienia się w prawie czarny kryształ, jednak niektóre żółtobrązowe, bogate w aluminium kwarce można przeobrazić w Lemon, jeżeli przed napromieniowaniem najpierw się je odpowiednio ogrzeje. Żar powoduje utratę barwy, zaś promieniowanie przywraca żółty kolor. Natomiast bogate w lit kwarce poddane bardzo delikatnemu podgrzaniu (140-280°C) potrafią zamienić się w żółtawo-zielone nawet bez poddawania promieniowaniu. Te ostatnie, w zależności od odcienia, mogą funkcjonować w handlu zarówno jako cytryny jak i Lemony, właśnie z uwagi na brak irradiacji w procesie ich powstawania.

Świetlisty urok Lemon Kwarcu jest naprawdę olśniewający, zwłaszcza gdy promienie światła odbijają się od fasetek i wręcz go ożywiają. Jest atrakcyjnym, odpornym i niedrogim minerałem. Czysty i połyskujący Lemon można znaleźć w bardzo dużych rozmiarach, nawet do 150 karat i większych.

Złoża minerałów ametystu i żółtego kwarcu, z których powstaje Lemon znajdują się głównie w Brazylii i Arizonie (USA). Zdarza się czasem, że finalnie Lemon wykazuje efekt kociego oka i asteryzm.

Należy unikać czyszczenia Lemonu ultradźwiękami, źle znosi również duże wahania temperatur, przedłużoną ekspozycję na światło i gorąco.

Wielu projektantów lubi łączyć Lemon z Ametystem lub, dla kontrastu, z czarnym Onyksem. Jeszcze ciekawsze efekty uzyskują oni stosując we wzorze naprzemiennie Lemon i rzeźbiony Karneol. Głeboka czerwień równoważona przez przejrzysty połyskliwy Lemon daje niepowtarzalną kombinację.

Lemon Kwarc to idealny kamień do codziennych kreacji, gdyż cechuje się dużą wytrzymałością i neutralnym urokiem. Jest łatwy w pielęgnacji i bez większego wysiłku można zachować jego blask.

 

Wzór chemiczny: (SiO₂) ditlenek krzemu

Twardość:     7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2,648-2,651

Przełam: zadziorowaty lub muszlowy

Łupliwość: brak

KWARC OLIWKOWY – jego nazwa pochodzi od posiadanego żółto-zielonego odcienia przypominającego owoc oliwki. Z reguły transparentny. Należy do rodziny kwarców, więc jego twardość wynosi 7. Zabarwiony na ten kolor minerał jest wynikiem zastosowania wysokich temperatur na bezbarwny materiał.

Wzór chemiczny: (SiO₂) ditlenek krzemu

Twardość:     7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2,648-2,651

Przełam: zadziorowaty lub muszlowy

Łupliwość: brak

KWARC RÓŻOWY – jest jednym z najpopularniejszych wśród kryształów i często wybieranym przez kolekcjonerów. Różowy Kwarc to unikalny mleczno-różowy minerał, w odcieniu lekko bladego różu. Zwykle występuje w nieprzejrzystej postaci, lecz niektóre czystsze oszlifowane kryształy mają przepiękny przejrzysty wygląd. Zdarzają się też kryształy zawierające mikroskopijne inkluzje rutylu, minerału który wywołuje w nich efekt asteryzmu (star kwarc). Różowy Kwarc z tym efektem najczęściej szlifuje się na kaboszon, co maksymalizuje widoczność ww. efektu. Podobnie w przypadku efektu kociego oka. Kolejnym zjawiskiem optycznym, jakie występuje w Różowym Kwarcu jest delikatna adularyzacja (rodzaj opalescencji), który pojawia się w mlecznych, mglistych czy mętnych kamieniach.

Różowy Kwarc występuje w naturze w kolorystycznej gamie od blado różowego do różowo-czerwonego. Uważa się, że kolor zależy od stopnia zanieczyszczenia magnezem lub tytanem, lecz dokładny skład chemiczny tego minerału nie jest jeszcze do końca zbadany.

Jako minerał jest twardy (7 w skali Mohsa) ale struktura krystaliczna jest często uszkodzona, czego wynikiem są pęknięcia lub widzialne przełamy, co może stanowić wyzwanie dla szlifierza.

Różowy kwarc w złożach występuje w formie olbrzymich klastrów. Miejsca występowania Różowego Kwarcu to: Brazylia (obecnie największe wydobycie wyższej jakości kryształów), Indie, Madagaskar, Mozambik, Namibia, Sri Lanka, USA, Niemcy, Afryka Południowa.

 

Wzór chemiczny: SiO₂ (dwutlenek krzemu)

Twardość:     7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.65

Przełam: muszlowy, drzazgowy

Łupliwość: brak

KWARC LAWENDOWY – niezwykle rzadka i wyjątkowa forma Różowego Kwarcu, nazwana tak z uwagi na specyficzny liliowo-różowy odcień. To kombinacja różu i jasnego fioletu. Kwarc Lawendowy ma przepiękną delikatną energię i odcień. Wydobywa się go w Brazylii, czasem pod postacią dużych klastrów albo mniejszych punktów. Dobrze spisuje się podczas rzeźbienia, ponieważ, jak wszystkie kwarce, jest twardy (7 w skali Mohsa). Występuje w formie półtransparentnej, czystej lub nieprzejrzystej. Z uwagi na jego rzadkość jest droższy od Różowego Kwarcu.

KWARC WHISKEY – jest szarym przejrzystym kamieniem z grupy kwarców. Różni się w skali klarowności od zupełnie przejrzystego po brązowo-szare kryształy, które są prawie tępe (niektóre nawet czarne). Podobnie jak inne kwarce składa się z kryształków dwutlenku krzemu. Przydymiony kolor zawdzięcza wolnym atomom krzemu powstałym w wyniku naturalnego napromieniowania.

Bardzo ciemno brązowy kolor do czarnego zupełnie nieprzejrzystego znany jest pod nazwą Morion.

Odmiana znana jako Cairngorm to kryształy pochodzące z gór o tej samej nazwie w Szkocji. Mają zwykle dymno-żółto-brązowy kolor a czasami szaro-brązowy. Używane są w Szkockiej biżuterii oraz jako dekoracja spinek w kiltach.

Dobrze oszlifowany kamień zyskuje czasem pomarańczowo-brązowy odcień do czerwonego, który jest najbardziej pożądanym kolorem na rynku.

Posiada prawie takie same właściwości jak inne kwarce (twardość na poziomie 7 w skali Mohsa).

Kwarc Whiskey jest naturalną złoto-brązową wariacją z pomiędzy Cytrynu i Kwarcu Dymnego (krzemianu). Złoża tego minerału znajdują się w wielu częściach świata, jednak ten używany do wyrobów jubilerskich znajduje się m.in. w Brazylii, na Madagaskarze, w Szkocji, Kolorado i New Hampshire (USA), Anglii, Indiach, Chinach, Kanadzie, Mozambiku, Szwecji, Rosji, na Ukrainie, Węgrzech i na Słowacji.

Kwarc Whiskey jest całkowicie naturalnym, nieulepszanym kryształem.

 

Wzór chemiczny: SiO₂ (dwutlenek krzemu)

Twardość:     7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.65

Przełam: muszlowy, bardzo kruchy

Łupliwość: brak

KYANIT (kyanit, cyanit; cyjanit; dysten) nazwa pochodzi od greckiego ’kuanos’ lub 'kyanos’, co oznacza „głęboko niebieski”.  Jego kolor zachwyca odcieniem zbliżonym do barwy szafiru. Bywają jednak również bezbarwne, białe, szare, zielone i żółte kamienie. Wybarwienie kryształu nie jest równomierne i często widać w nim jaśniejsze i ciemniejsze strefy. Połysk ma szklisty-niemal perlisty. Cechą charakterystyczną jest jego zmienna twardość, która przy opracowywaniu równolegle do podłużnych osi kryształu wynosi 4-4,5 w skali Mohsa przy cięciu prostopadłym, zaś w poprzek kryształu – oscyluje od 6 do 7. Właśnie poprzez tę podwójną twardość pojedynczego kryształu tak łatwo jest odróżnić Kyanit od innych minerałów. Również z uwagi na opisaną wyżej charakterystyczną strefowość wybarwienia.

Złoża Kyanitu znajdziemy w wielu miejscach na świecie. Najważniejsze depozyty posiadają: Austria, Birma, Brazylia, Kambodża, Indie, Kenia, Nepal, Rosja, Serbia, Szwecja, Tanzania, USA (Connecticut, Pennsylvania, North Carolina i Georgia) oraz Zimbabwe.

Nie tak dawno temu w Tanzanii odkryto Kyanit w kolorze pomarańczowym. Zaś duże kryształy w kolorze morskim znaleziono w Kenijskiej Dolinie Umba. Nepal jest obecnie szeroko uznany z uwagi na cenne złoża najczystszego Kyanitu. Mówi się, że Kyanit z Nepalu rywalizuje barwą czystym szafirem Cejlońskim i Madagaskarskim.

Najczęściej Kyanit występuje w różnorodnych odcieniach niebieskiego, rzadziej jest bezbarwny, biały, szary, zielony, żółty lub pomarańczowy. Najrzadszą, acz najdroższą formą jest bezbarwny Kyanit. Najbardziej pożądanym na rynku jest kolor szafirowo-niebieski.

Kyanit może być transparentny lub przejrzysty. Niemal wszystkie Kyanity posiadają jakieś skazy. Niesłusznie jednak sferyczność wybarwienia mylona jest z wewnętrznymi nieczystościami. Egzemplarze Kyanitu osiągające wagę powyżej 2 karatów są niezwykle rzadkie. W świetle dziennym Kyanit wygląda najlepiej i objawia szklisty, niemal perlisty połysk po oszlifowaniu.

Zwykle Kyanit nie jest ulepszany, jednak pojawiają się na rynku informacje o olejowaniu lun syntetycznym natłuszczaniu Kyanitu pochodzącego z niektórych lokalizacji celem podwyższenia jego połysku.

Kyanit jest całkiem odporny, lecz w porównaniu do innych kamieni nieco kruchy. Podobnie jak diament czy topaz, Kyanit ma perfekcyjną łupliwość, która może powodować, że kamień pęknie przy pojedynczym silnym uderzeniu.

Przy czyszczeniu Kyanitu należy unikać używania myjek ultradźwiękowych i parowych, styczności z wybielaczami i innymi silnymi środkami chemicznymi. Używać zaś wyłącznie wody z delikatnym mydłem, wycierać miękką ściereczką po dokładnym opłukaniu z mydlin.

 

Wzór chemiczny: Al2SiO5 – krzemian glinu

Twardość: 4–4,5 do 6-7 w skali Mohsa (w zależności od kierunku)

Ciężar właściwy: 3.53 – 3.56

Przełam: nierówny

Łupliwość: doskonała

MORGANIT – jest jasno-różową do fioletowej lub łososiową/brzoskwiniową odmianą berylu. Podczas gdy beryl jest najpopularniejszą grupą reprezentowaną przez zielony szmaragd, różowy Morganit jest czasem uznawany za „różowy szmaragd”. Razem ze szmaragdem Morganit jest też kuzynem akwamarynu, heliodoru (złotego berylu), bezbarwnego goshenitu i jeszcze rzadszego od Morganitu minerału – bixbite’u. Chemicznie

Morganit, w odróżnieniu od szmaragdu, jest zwykle dość czysty. Łatwo go rozpoznać wśród innych różowych kamieni dzięki doskonałej brylancji i połyskowi w połączeniu z wysoką twardością i odpornością oraz wyjątkową czystością.

Większość kryształów Morganitu jest bardzo blada/pastelowa w odcieniu. Jak zwykle, większe kamienie będą wykazywały intensywniejszą barwę. Czysty różowy Morganit jest uznawany za najbardziej pożądany, lecz ostatnimi czasy również łososiowe i brzoskwiniowe kamienie cieszą się ogromną popularnością. Istnieje też rzadki purpurowy odcień Morganitu z Madagaskaru, który jest wyjątkowo pożądany i poszukiwany przez kolekcjonerów.

Morganit cechuje się wysoką przejrzystością i czystością oraz wykazuje atrakcyjny szklisty połysk po oszlifowaniu. Rzadkie kryształy cechujące się tzw. chatoyancy szlifuje się na kaboszon dla uzyskania finalnie, bardzo pożądanego efektu „kociego oka”.

Różowy Morganit po raz pierwszy zidentyfikowano na Madagaskarze w 1910 roku jako „różowy beryl”. Niedługo potem George F. Kunz, słynny amerykański gemmolog i kupiec od Tiffaniego zmienił jego nazwę na cześć John’a Pierpont (J.P.) Morgana – amerykańskiego bankiera i łakomego kolekcjonera klejnotów. Od czasów jego odnalezienia Morganit jest wysoko doceniany z uwagi na jego rzadkość.

Największym na świecie oszlifowanym Morganitem jest 600-karatowy kuszon z Madagaskaru obecnie podziwiany w kolekcji Muzeum Brytyjskiego.

Morganit występuje w różnych źródłach na świecie. Dwa najważniejsze to złoża w Brazylii i na Madagaskarze. Inne znaczne znajdują się w Afganistanie, Chinach, Mozambiku, Namibii, Rosji, Zimbabwe i USA (Kalifornia i Main).

Jak wszystkie beryle Morganit jest wrażliwy na nacisk i wyjątkowo nieodporny na domowe środki czyszczące. Nie należy narażać kamienia na działanie chemikaliów, wybielaczy czy kwas siarkowy.

Można go czyścić przy pomocy ciepłej wody i delikatnego mydła, dobrze opłukiwać i wycierać za pomocą delikatnej ściereczki. Morganit może z łatwością porysować inne kamienie, jak również być porysowanym przez twardsze minerały jak szafir czy spinel. Dlatego powinno się go przechowywać w odseparowaniu.

Należy unikać stosowania ultradźwięków i gorącej pary.

 

Wzór chemiczny: Al₂Be₃(SiO₃)₆ – krzemian berylu i aluminium

Twardość: 7.5-8.0 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2,71-2,90

Łupliwość: niewyraźna

Przełam: muszlowy, nierówny

ONYKS – jest tworem naprzemiennie zespolonych warstw czarnego i białego agatu (kwarcu chalcedonu lub kryptokrystalicznego), którego nie należy mylić z onyksem marmurowym, który jest wapieniem. Łączenia w Onyksie są równoległe i trwałe. Niektóre odmiany Onyksu są wielobarwne, i tak Sardonyks z brązową bazą i białą wierzchnią warstwą, karnelian onyks, którego warstwy to czerwień i biel czy też onyks nicolo, którego wierzchnia warstwa jest bardzo cienka i uwydatnia czarną podstawę, co w sumie daje efekt szarości lub niebieskości. Jednak wiele Onyksów jest całkowicie czarnych.

Jest to kamień, który ma woskowy lub tępy połysk i zwykle brak mu jakiejkolwiek przejrzystości.

Nazwa Onyks wywodzi się z greckiego „onux”, co znaczy „paznokieć”; może się wiązać z grecką legendą, w której Eros nonszalancko odcina przy pomocy grotu strzały palec śpiącej Afrodycie, a bogowie zamieniają obrzyn w kamień.

Onyks stanowił materiał zdobniczy (rzeźbiony) już przez starożytnych Greków i Rzymian wyrabiających Kamee. Tak samo intaglio (wklęsłorzeźba) również była wykonywana z Onyksu. Obie formy pięknie uwydatniały pasma tego minerału.

Onyks trudno jest zidentyfikować gdy mamy do czynienia z jednolitym materiałem i można tego dokonać jedynie obserwując kamień na wskroś pod światło w poszukiwaniu równoległych zwięzłych wiązań.

Depozyty Onyksu znajdują się w zasadzie we wszystkich krajach na świecie, włącznie z Argentyną, Australią, Brazylią, Indiami, Botswaną, Madagaskarem, Meksykiem, Birmą, Pakistanem, Sri Lanką, Urugwajem i USA.

Onyks jest zwykle barwiony dla podniesienia koloru i uzyskania jednolitej barwy. Metody takiej używa się od stuleci. Czarny kolor otrzymuje się przy użyciu roztworu skoncentrowanego miodu lub cukru na kamień zaraz po jego podgrzaniu w kwasie siarkowym.

Onyks jest dość twardą substancją, lecz on również wymaga odpowiedniej troski dla utrzymania w dobrym stanie. Do czyszczenia używamy tylko mydlin, a po dokładnym opłukaniu miękkiej szmatki. Nie zaleca się czyszczenia w myjkach ultradźwiękowych ani parowych. Należy go chronić przed porysowaniem innymi twardszymi przedmiotami.

 

Wzór chemiczny: SiO₂ – ditlenek krzemu

Twardość:     6.5 – 7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.58-2.65

Przełam: nierówny

Łupliwość: brak

PERYDOT – jest jakościową odmianą minerału znanego jako oliwin.

Należy do podgrupy fosterytów-fajalitów. Jest jednym z „idiochromatycznych” kamieni, co oznacza, że swój kolor zawdzięcza podstawowej kompozycji chemicznej, z której jest zbudowany, nie zaś domieszkom innych pierwiastków. Z tego też powodu znajdujemy go wyłącznie w odcieniach zieleni (od jasno-żółtawego do brązowawo-zielonego). Czynnikiem wpływającym na głębię zieleni jest żelazo. Na kompozycję chemiczną składa się żelazo, magnez i krzemian. Najlepiej prezentuje się w świetle dziennym, jednak jego żywa zieleń nie traci uroku także w sztucznym świetle. Najpiękniej wybarwione są te kryształy, które mają mniej niż 15% zawartości żelaza oraz, typowo, zawierają pierwiastki niklu i chromu, które wzbogacają kolor. Najbardziej pożądany i najdroższy w handlu jest odcień intensywnej głębokiej zieleni.

Perydot posiada doskonałą transparentność. Okazy bez dostrzegalnych gołym okiem inkluzji są szeroko dostępne. Większe kamienie mogą wykazywać nieco mętności z uwagi na inkluzje lub nieczystości. Oszlifowany klejnot posiada bardzo atrakcyjny, tłusto-szklisty połysk. Zdarza się, choć rzadko, że Perydot wykształca w sobie efekt asteryzmu (czteroramiennej gwiazdy) lub kociego oka. W kamieniach szlifowanych z większą głębokością z łatwością można dostrzec efekt podwojenia fasetek pawilonu, gdy obserwuje się go od góry.

Zwykle Perydotu nie poddaje się żadnemu ulepszaniu. Jednak na rynku pojawiły się słuchy o Perydotach foliowanych metalem. Celem tego zabiegu może być chęć zwiększenia jego trwałości, zaś w przypadku bledszych kryształów – podniesienia głębi wybarwienia. Można również spotkać imitacje Perydotu, którymi są syntetyzowane spinele lub szafiry.

Nazwa Perydot pochodzi od arabskiego słowa „faridat”, co oznacza „kamień szlachetny”. Czasem odnosi się też do znaczenia „szmaragd ubogiego”. Jest jednym z klejnotów znanych od najdawniejszych czasów, zaś zapiski o nim datują się wstecz aż do ok. 1500 roku przed Chrystusem.

Historycznie, wulkaniczna wyspa Zabargad (St. John) na Morzu Czerwonym na wschodzie Egiptu była największym znanym dostarczycielem tego minerału, które eksploatowano przez 3.500lat, następnie opuszczonym na wiele stuleci i ponownie odkrytym dopiero ok. roku 1900 lecz kompletnie wykorzystanym do chwili obecnej.

Dziś najistotniejsze złoża znajdują się w Pakistanie (Kaszmir oraz granica Pakistan-Afganistan) i są uznawane za najwyższe jakościowo. Równie piękny materiał wydobywa się w górnej Birmie Mogok). Inne ważne złoża odkryto w USA (Arizona i Hawaje), Chinach, Wietnamie, Australii (Queensland), Brazylii (Minas Gerais), Kenii, Meksyku, Norwegii (północ Bergen), Południowej Afryce, Sri Lance i Tanzanii. Ostatnio największym producentem Perydotu stały się Chiny.

Co ciekawe, Perydot odkryto w meteorytach, które spadały na Ziemię, jak również tych znalezionych na Marsie i Księżycu (w formie oliwinów).

Największy, bo o wadze 319 karatów oszlifowany dziś Perydot, który pochodzi z wyspy Zabargad, można oglądać w Smithsonian Institution w Waszyngtonie. W Rosji znajdują się niektóre oszlifowane Perydoty pochodzące z meteorytów opadłych na Wschodnią Syberię w 1749r.

Perydot jest stosunkowo twardy lecz wyjątkowo nieodporny na kwasy. Należy uważać na jego kruchość, gdyż pod wpływem silnego nacisku może pęknąć. Nie powinno się go narażać na ekstremalne wahania klimatyczne, zwłaszcza temperatur. Można go czyścić ciepłą wodą z mydłem, pilnować dokładnego opłukania I wycierać miękką szmatką

Nie czyścić w myjkach ultradźwiękowych ani parowych.

 

Wzór chemiczny: (Mg,Fe)₂SiO₄ – krzemian magnezu lub żelaza

Twardość: 6,5-7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3,2-4,3

Przełam: muszlowy, kruchy

Łupliwość: wyraźna

PERYDOT – jest jakościową odmianą minerału znanego jako oliwin.

Należy do podgrupy fosterytów-fajalitów. Jest jednym z „idiochromatycznych” kamieni, co oznacza, że swój kolor zawdzięcza podstawowej kompozycji chemicznej, z której jest zbudowany, nie zaś domieszkom innych pierwiastków. Z tego też powodu znajdujemy go wyłącznie w odcieniach zieleni (od jasno-żółtawego do brązowawo-zielonego). Czynnikiem wpływającym na głębię zieleni jest żelazo. Na kompozycję chemiczną składa się żelazo, magnez i krzemian. Najlepiej prezentuje się w świetle dziennym, jednak jego żywa zieleń nie traci uroku także w sztucznym świetle. Najpiękniej wybarwione są te kryształy, które mają mniej niż 15% zawartości żelaza oraz, typowo, zawierają pierwiastki niklu i chromu, które wzbogacają kolor. Najbardziej pożądany i najdroższy w handlu jest odcień intensywnej głębokiej zieleni.

Perydot posiada doskonałą transparentność. Okazy bez dostrzegalnych gołym okiem inkluzji są szeroko dostępne. Większe kamienie mogą wykazywać nieco mętności z uwagi na inkluzje lub nieczystości. Oszlifowany klejnot posiada bardzo atrakcyjny, tłusto-szklisty połysk. Zdarza się, choć rzadko, że Perydot wykształca w sobie efekt asteryzmu (czteroramiennej gwiazdy) lub kociego oka. W kamieniach szlifowanych z większą głębokością z łatwością można dostrzec efekt podwojenia fasetek pawilonu, gdy obserwuje się go od góry.

Zwykle Perydotu nie poddaje się żadnemu ulepszaniu. Jednak na rynku pojawiły się słuchy o Perydotach foliowanych metalem. Celem tego zabiegu może być chęć zwiększenia jego trwałości, zaś w przypadku bledszych kryształów – podniesienia głębi wybarwienia. Można również spotkać imitacje Perydotu, którymi są syntetyzowane spinele lub szafiry.

Nazwa Perydot pochodzi od arabskiego słowa „faridat”, co oznacza „kamień szlachetny”. Czasem odnosi się też do znaczenia „szmaragd ubogiego”. Jest jednym z klejnotów znanych od najdawniejszych czasów, zaś zapiski o nim datują się wstecz aż do ok. 1500 roku przed Chrystusem.

Historycznie, wulkaniczna wyspa Zabargad (St. John) na Morzu Czerwonym na wschodzie Egiptu była największym znanym dostarczycielem tego minerału, które eksploatowano przez 3.500lat, następnie opuszczonym na wiele stuleci i ponownie odkrytym dopiero ok. roku 1900 lecz kompletnie wykorzystanym do chwili obecnej.

Dziś najistotniejsze złoża znajdują się w Pakistanie (Kaszmir oraz granica Pakistan-Afganistan) i są uznawane za najwyższe jakościowo. Równie piękny materiał wydobywa się w górnej Birmie Mogok). Inne ważne złoża odkryto w USA (Arizona i Hawaje), Chinach, Wietnamie, Australii (Queensland), Brazylii (Minas Gerais), Kenii, Meksyku, Norwegii (północ Bergen), Południowej Afryce, Sri Lance i Tanzanii. Ostatnio największym producentem Perydotu stały się Chiny.

Co ciekawe, Perydot odkryto w meteorytach, które spadały na Ziemię, jak również tych znalezionych na Marsie i Księżycu (w formie oliwinów).

Największy, bo o wadze 319 karatów oszlifowany dziś Perydot, który pochodzi z wyspy Zabargad, można oglądać w Smithsonian Institution w Waszyngtonie. W Rosji znajdują się niektóre oszlifowane Perydoty pochodzące z meteorytów opadłych na Wschodnią Syberię w 1749r.

Perydot jest stosunkowo twardy lecz wyjątkowo nieodporny na kwasy. Należy uważać na jego kruchość, gdyż pod wpływem silnego nacisku może pęknąć. Nie powinno się go narażać na ekstremalne wahania klimatyczne, zwłaszcza temperatur. Można go czyścić ciepłą wodą z mydłem, pilnować dokładnego opłukania I wycierać miękką szmatką

Nie czyścić w myjkach ultradźwiękowych ani parowych.

 

Wzór chemiczny: (Mg,Fe)₂SiO₄ – krzemian magnezu lub żelaza

Twardość: 6,5-7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3,2-4,3

Przełam: muszlowy, kruchy

Łupliwość: wyraźna

PRASIOLIT– często niesłusznie nazywany zielonym ametystem. Nazwa Prasiolit wywodzi się od greckiego „zieleń pora” (rośliny). Jest przejrzystym złoto-zielonym, bladym kwarcem o szklistym połysku, którego odcień nie występuje naturalnie. Powstaje natomiast w wyniku wygrzewania niektórych kryształów ametystu lub żółtego kwarcu w temperaturze ok. 500 stopni Celsjusza. Do jego wyrobu stosuje się materiał pochodzący ze złóż Montezuma w Minas Gerais w Brazylii. Niestety w wyniku wystawienia na silną ekspozycję słoneczną kolor ten ma tendencję do blaknięcia.

Należy zwracać uwagę na pojawiające się na rynku kamienie o nazwie „zielony ametyst” gdyż często pod tą nazwą kryją się syntetyczne kwarce produkowane metodą hydrotermalną. Zwykle mają one odcień miętowo-zielony albo niebiesko-zielony bardziej niż naturalne bledsze złoto-zielone Prasiolity. Takie podejrzanie intensywne kolory mogą nam sygnalizować, że mamy do czynienia z syntetykiem.

Istnieją jednak również inne naturalnie występujące odmiany zielonego kwarcu i te z kolei należą do rodziny chalcedonów. Są to chryzopraz (od jasno do głęboko zielonego) i awenturyn (przeważnie metaliczny ciemnozielony). Obydwa minerały są całkowicie naturalne.

Zdarza się, że Prasiolit sprzedawany jest pod nazwą „zielony ametyst”, lecz to nieporozumienie jest wyłącznie wynikiem aspiracji sprzedawców, chcących nobilitować skromny Prasiolit do rangi najcenniejszego z kwarców purpurowo fioletowego ametystu.

 

Wzór chemiczny: (Al_SiO₄/h⁺)⁰ oraz (Fe_SiO₄/h⁺)⁰

Twardość: 7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.65

Przełam: muszlowy, b. kruchy

Łupliwość: brak

RODOLIT – nazwę tę przypisano granatowi, będącemu mieszanką piropu i almandynu (stąd też podobieństwo do obu tych odmian). Rodolit charakteryzuje się najjaśniejszym odcieniem wśród wszystkich czerwonych granatów. Może być jednak mylony z rubinem z uwagi na specyficzny malinowo-czerwony czy purpurowo-czerwony kolor. Jego nazwa pochodzi od greckiego Rhodon, „różany kolor”, co odnosi się do jego różowego odcienia. Najlepsze kryształy Rodolitu cechuje żywy malinowo-czerwony kolor. Rodolit występuje też jako fioletowo-różowy, malinowo-czerwony lub fioletowo-czerwony kamień. Dobrej jakości klejnoty nie posiadają widzialnych gołym okiem inkluzji i wykazują szklisty połysk oraz piękna brylancję z uwagi na wysoki indeks refrakcji.

Rodolit charakteryzuje się wysoką zawartością żelaza i/lub manganu (stąd też łatwa identyfikacja przy użyciu magnesu neodymowego). Wysokiej jakości okazy cechuje czystość i szklisty połysk a także piękna brylancja (dzięki wysokiemu indeksowi refrakcji).

Rodolit, podobnie jak inne odmiany Granatu, jest bardzo popularnym kamieniem używanym w jubilerstwie.

Rodolitów zwykle nie poddaje się żadnym procesom ulepszania.

Główne źródła Rodolitu znajdują się w Brazylii, Birmie, , Chinach, Kenii, na Madagaskarze, w Mozambiku, na Sri Lance, w Afryce Południowej, Tanzanii, Północnej Karolinie (USA) i Zimbabwe.

Rodolit jest dość mocny i wytrzymały. Odpowiednia troska o Rodolit obejmuje ochronę przed silnymi uderzeniami, które mogą spowodować zniszczenie. Do czyszczenia używać należy ciepłej wody z mydłem, po dokładnym opłukaniu wytrzeć miękką szmatką.

Jak w przypadku większości kamieni szlachetnych, nie zaleca się czyszczenia w myjkach ultradźwiękowych ani parowych. Rhodolity nie powinne być także poddawane nagłym wahaniom temperaturę. Warto przechowywać je oddzielnie od innej biżuterii, w miękkich tkaninach

 

 

Wzór chemiczny:  Fe₃Al₂[SiO₄]₃ + Mg₃Al₂[SiO₄]₃ – dwie części piropu i jedna almandynu

Twardość:     6.5 – 7.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 1,72 – 1,8

Przełam: muszlowy, nierówny

Łupliwość: niewyraźna

RUBIN – jest czerwonym korundem, wszystkie inne kolory korundu przynależą do szafiru. Jest jednym z najcenniejszych kamieni. Czerwony Rubin, razem z szafirem, szmaragdem i diamentem tworzy grupę „kamieni szlachetnych”, jednakże rozróżnienie kamieni jubilerskich na „szlachetne” i „półszlachetne” nie jest już dokonywane przez większość profesjonalistów w branży.

Duże rubiny są rzadsze niż porównywalnej wielkością diamenty. Rubin występuje w kolorystyce od barwy różowawej po rudawą i fioletowawą do brązowawo czerwonej, w zależności od nasycenia chromem i żelazem. Najbardziej pożądany kolor to tzw. „gołębia krew” – nieskazitelna czerwień z błękitną poświatą.

Kolor jest najistotniejszym wyznacznikiem jakości Rubinu. Przejrzystość natomiast odgrywa dalece drugorzędną rolę w gradacji jakości. Inkluzje są czymś zwyczajnym w rubinach i nie zawsze świadczą o ich niskiej jakości. Mikroskopijne igiełki rutylu, które tworzą w Rubinach tzw. jedwabisty połysk, oraz naturalne inkluzje to wyznacznik odróżniający naturalny Rubin od syntetycznych podróbek. Jednak w momencie, gdy inkluzje obniżają przejrzystość lub brylancję, wtedy czynniki te obniżają wartość kamienia. Najbardziej pożądanymi są mocno czerwone, czyste okazy z delikatną poświatą niebieskiego. Zbyt jasne rubiny są raczej określane mianem różowego szafiru, lecz w zależności od regionu, granica uznania kamienia za różowy szafir czy różowo-czerwony rubin jest zmienna. Niektóre kopalnie zaliczają różowy rubin do rubinów.

Czyste okazy pozbawione widocznych gołym okiem zanieczyszczeń są dostępne, jednakże niesłychanie rzadkie i bardzo drogie. Rubin jest jednym z najcenniejszych kamieni szlachetnych i w rzeczywistości duże egzemplarze osiągają wyższe ceny na rynku, niż diamenty o takim samym rozmiarze.

Ciekawostką jest, że Rubiny mają także zastosowanie naukowe – pierwszy laser został skonstruowany przy użyciu kryształów syntetycznego rubinu.

Od wieków Rubin jest wysoko ceniony ze względu na dużą twardość (9 w skali Mohsa), szklisty połysk, jak również z uwagi na bogaty czerwony kolor. Słowo „korund” w języku Tamilskim „kurundam” oznacza „rubinowy szafir”.

W starożytnym Sanskrycie Rubin nosił nazwę „ratnaraj”, co tłumaczy się jako „król kamieni szlachetnych”. Wzmianki o Rubinie jako kamieniu szlachetnym znajdziemy zarówno w starożytnych tekstach Sanskrytu, w Biblii, jak i w innych historycznych dziełach, gdzie podkreśla się jego istotne znaczenie i uwielbienie dla jego wartości. Starożytni Hindusi wierzyli, że ofiarowanie Rubinu Krisznie gwarantuje ponowne narodziny w ciele władcy. Birmańscy wojownicy natomiast wierzyli, że Rubiny zapewnią im niezwyciężoność, dlatego niektórzy z nich w tym celu wprowadzali sobie rubiny na stałe pod skórę.

Wedle informacji o Marco Polo, Kublai Khan (piąty Cesarz Chin) zaoferował Królowi Cejlonu całe miasto w zamian za wielki Rubin.

Średniowieczni Europejczycy wierzyli, że Rubiny zapewniają dobre zdrowie, dobrobyt, mądrość i powodzenie w miłości. Angielskie słowo „ruby” pochodzi od łacińskiego „ruber” – „czerwony”. W Tajlandii Rubin jest znany jako „tabtim” co oznacza „granat” (owoc), a to z powodu błyskotliwego wyglądu dojrzałej otoczki nasion granatu, które przypominają czerwone Rubiny.

Najpopularniejszym, obecnie powszechnie stosowanym sposobem ulepszania Rubinu jest jego wygrzewanie. Zazwyczaj jeszcze przed cięciem kamień podgrzewany jest przez kilka godzin do temperatury 1700-1800^oC. Temperatura zwykle wpływa na poprawę koloru i klarowność. Wygrzewanie jest powszechnie uznawane za dopuszczalną, trwałą i stabilną metodę traktowania Rubinu. Bywają także Rubiny poddawane wcześniej promieniowaniu i dyfuzji dla podniesienia walorów kolorystycznych Rubinu.

Rubiny o niższej wartości, z obfitą ilością mikroskopijnych szczelinek często wypełniane są szkłem ołowiowym. Poprawa takich kamieni wpływa na ich dobry wygląd, przez co można je nabyć za rozsądną cenę.

Okazjonalnie trafiają się też Rubiny olejowane  a także barwione.

Choć bardzo rzadko dziś spotykane, zupełnie nieobrabiane rubiny o doskonałej jakości stanowią rzadkość i osiągają na rynku kamieni szlachetnych ogromne wartości. Nienaruszone, długie inkluzje rutylu (tzw. jedwab) w strukturze Rubinu świadczą o braku stosowania wygrzewania.

Przez wieki najważniejszym złożem Rubinów pozostawała górna Birma. We wczesnych latach 90-tych ogromne nowe złoża okryto w Mong Hsu (środkowa Birma). Rubiny wydobywane w Tajlandii (dystrykt Chanthaburi) często posiadają brązowe lub fioletowe zabarwienie. Produkcja tajskich rubinów jest obecnie zanikająca a Chanthaburi pozostaje głównie centrum wyrobu i handlu kamieniami. Złoża na Sri Lance zlokalizowane są na południowym zachodzie wyspy w dystrykcie Ratnapura. Rubiny z tych złóż są zwykle jasnoczerwone do malinowoczerwonych. W latach 90-tych poważniejsze złoża rubinów odkryto na Madagaskarze u wybrzeży Mozambiku. Madagaskar jest obecnie jednym ze światowych liderów w produkcji Rubinów. W górze rzeki Umba w północno-zachodniej Tanzanii znajdują się złoża jakościowych Rubinów w kolorze fioletu do brązowo-czerwonych. Złoża o pewnym znaczeniu odnaleziono także w Afganistanie, Kambodży, Kenii i Wietnamie, mniej znaczące w Australii, Brazylii, Indiach, Malawi, Nepalu, Pakistanie, USA, Tadżykistanie, Zimbabwe i na Sri Lance.

Niektóre słynne okazy Rubinów:

• „Rubin Edwardiański”, o wadze 167 karat wystawiony w Brytyjskim Muzeum Historii Naturalnej w Londynie;
• „Rosser Reeves Star Ruby”, o wadze 138.7 karat można obejrzeć w Instytucie Smithsonian w Waszyngtonie;
• „De Long Star Ruby”, waga 100 karat, na wystawie w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku;
• „Peace Ruby”, ważący 43 karaty, odnaleziony w 1919r.

 

Rubiny są istotnymi elementami królewskich insygniów i słynnej biżuterii. Czeska Korona St. Wenceslas zawiera 250 karat niefasetowanych Rubinów.

Niektóre ogromne słynne Rubiny, takie jak „Rubin Czarnego Księcia” i „Timur” wśród brytyjskich klejnotów koronnych, są w rzeczywistości spinelami, ponieważ do początków 19-go wieku spinele były mylone z Rubinami.

Słynny pierścionek Elisabeth Taylor, który otrzymała od Richarda Burtona miał 8.24 karatowy rubin otoczony diamentami osadzonymi w złocie. Wyrób Van Cleef & Arpels sprzedano za 4.2 miliona dolarów w 2011r. Elizabeth Taylor otrzymała również od swego trzeciego męża rubin z diamentem produkcji Cartiera, który wart jest ponad 5 milionów USD.

Najdroższy kiedykolwiek sprzedany pierścień z Rubinem zawierał 32.08 karatowy Birmański Rubin w szlifie cushion (znany jako „The Hope Ruby”) i osiągnął na aukcji rekordową cenę 6.74 miliona USD.

26 listopada 2013r., naszyjnik z Birmańskim Rubinem i diamentami (wyrób Etcetera) sprzedano za 6.4 miliona USD na aukcji w Christie’s w Hong Kongu. To najwyższa cena, jaką kiedykolwiek zapłacono za rubinowy naszyjnik na aukcji.

Rubiny są twarde i wytrzymałe, tak więc nie wymagają specjalnej troski. Do ich czyszczenia wystarczy ciepła woda z mydłem, które po dokładnym opłukaniu wycieramy miękką szmatką.

Wypełniane oraz dyfuzowane kamienie powinne być czyszczone wyłącznie przy pomocy wilgotnej szmatki. Zaznaczyć trzeba, iż wypełniane rubiny są o wiele delikatniejsze od wygrzewanych i mogą łatwiej ulec uszkodzeniu. Należy unikać czyszczenia chemicznego i styczności z kwasami (kwas cytrynowy może uszkodzić kolor wypełnianego rubinu). Nie należy przeszlifowywać ani rozgrzewać wypełnianego rubinu, tym bardziej używać palnika przy pracy z tym Rubinem. Podobnie jak w przypadku większości kamieni jubilerskich, Rubinu nie należy poddawać czyszczeniu w myjkach ultradźwiękowych ani parowych. Przechowywać oddzielnie (najlepiej w tkaninie), aby nie narażać na porysowanie.

 

Wzór chemiczny: Al₂O₃:Cr⁺³ (trójtlenek glinu z domieszkami trójwartościowych jonów chromu)

Twardość: 9 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3.95-4.10

Przełam: muszlowy lub zadziorowy; kruchy

Łupliwość: brak

 

Rubiny Wypełniane kontra Niewypełniane

 

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani Rubinami, to musieliście zauważyć, ze wiarygodni sprzedawcy opisują odrębną kategorię mianem „wypełniany rubin”. Skąd ten podział i czy należy tego typu kamieni unikać?

Aby zrozumieć dlaczego na rynku oferuje się tak wiele wypełnianych Rubinów, trzeba zrozumieć światowy popyt na Rubiny, zaopatrzenie w ten materiał oraz niedawną historię ich ceny.

Mimo, że zarówno Rubin jak i Szafir są korundami, Rubin jest o wiele rzadszy od Szafiru. Światowy popyt na Rubiny dalece przewyższa możliwości zaopatrzeniowe, a niektóre słynne złoża Rubinu, jak np. w Tajlandii i Kambodży, wyczerpały się już prawie całkowicie. To samo się tyczy legendarnych kopalni Mogok w Birmie; wydobycie w tym miejscu na chwile obecną zredukowało się prawie do zera. W przeciągu ostatnich 10-ciu lat głównymi dostarczycielami Rubinu były Mong Hsu w Birmie (odkryte w 1992r.) i kopalnie Madagaskarskie (odkryte w 2000r.). Depozyty Mong Hsu były znaczne, lecz Rubiny z Mong Hsu wymagają wygrzewania dla podniesienia ich koloru. Rozmiary kryształów już znacząco zmalały i obecnie rzadkością jest zobaczyć Rubin z Mong Hsu przekraczający wagowo 1 karat. Kopalnie na Madagaskarze przynoszą czasem większych rozmiarów materiał, lecz zapotrzebowanie jest tak olbrzymie, że każda ilość tego minerały po prostu znika natychmiast z rynku.

W 2004r. laboratorium w Chanthaburi w Tajlandii przedstawiło innowację, która podniosła wielkość dostaw Rubinu na rynku. Laboratorium opracowało bowiem technikę dla podniesienia wyglądu Rubinów posiadających dobre wybarwienie, zwłaszcza tych z Madagaskaru, których powierzchnię szpeciły mikroskopijne szczelinki i pęknięcia. Te niechciane wcześniej kamienie zyskały możliwość naprawienia w trakcie procesu wygrzewania z użyciem szkła ołowiowego. Ponieważ indeks refrakcji korundu i szkła ołowiowego jest bardzo zbliżony, pozwala to na swobodne przechodzenie światła przez kamień i podnosi znacząco zarówno jego kolor jak i przejrzystość.

Wiele Rubinów, które mogą w ten sposób zostać naprawione posiada imponujące rozmiary, w wielu przypadkach nawet powyżej 5 karatów. Z uwagi na fakt, iż traktowanie Rubinu tą metodą jest łatwe do wykrycia, sprzedawcy prawie zawsze o niej informują i dostosowują cenę do wartości.

Tak więc Wypełniane Rubiny sprzedawane są za cząstkową cenę wartości niepoprawianego Rubinu o podobnym kolorze. Tak naprawdę zaś, na dzisiejszym rynku nie ma możliwości znalezienia np. 10-cio czy 15-to karatowego niepoprawianego Rubinu.

Tak więc czy powinno się kupować Wypełniane Rubiny? Z technicznego punktu widzenia, obróbka jest efektywna. Wiele wypełnianych Rubinów wygląda nad wyraz imponująco. Azjatycki Instytut Gemmologiczny (AIGS) testował próbki tych Rubinów na wytrzymałość i odkrył, że są one o wiele mocniejsze np. od szmaragdów, które poddaje się wypełnianiu olejem lub żywicą. AIGS doradza zatem, aby w przypadku omawianych Rubinów unikać nadmiernego nagrzewania palnikiem jubilerskim, lecz nie znaleziono w trakcie tych badań negatywnych efektów czyszczenia  detergentami czy w urządzeniach ultradźwiękowych. Zalecono, aby nie narażać tych kamieni na działanie kwasu fluorowodorowego, zaś cięcie czy przeszlifowywanie powinno odbywać się z odpowiednią ostrożnością.

Dla tych, którzy mogą sobie pozwolić na całkowicie niepoprawiany lub wygrzewany Rubin, definitywnie polecamy te właśnie okazy. Jednak na jego zakup potrzebny jest odpowiedni budżet. Dlatego z całą odpowiedzialnością możemy Państwu polecić także te egzemplarze, które zostały poddane wypełnianiu, gdyż odpowiednia cena tych kamieni z pewnością pozwoli cieszyć się ich nieodpartym urokiem szerszemu gronu nabywców.

Niewypełniane Rubiny to doskonała lokata funduszy, gdyż bez względu na wahania gospodarcze, ich cena niezmiennie rośnie. Albowiem zaś źródła surowca i produkcja wysokiej jakości Rubinów stają się niemal wyczerpane, to w niedługim czasie może się okazać, że na rynku kamieni szlachetnych nie będzie można znaleźć już nic poza Rubinem Wypełnianym.

Ceny dobrej jakości naturalnego czerwonego Rubinu mogą okazać się bardzo wysokie, zwłaszcza, jeżeli towarzyszy im wyjątkowa barwa, czystość i szlif, jednak kupując kamień od bezpośredniego importera, klient może mieć pewność, że oszczędza setki a nawet tysiące złotych w porównaniu do cen adekwatnego towaru dostępnego w sprzedaży detalicznej.

SZAFIR – niebieski brat rubinu. Oba są korundami i najtwardszymi minerałami zaraz po diamencie. Podczas gdy niebieski odcień jest klasycznym szafirem, nie brakuje ich także w szerokiej gamie innych odcieni. Kolor, brylancja, rozmiar i przejrzystość determinuje wartość tego kamienia szlachetnego. Korund sam w sobie nie jest rzadkim materiałem, lecz już w jakości kamienia jubilerskiego występuje niezwykle rzadko. Większość korundów jest tępa do przejrzystych i silnie zanieczyszczonych, nadających się wyłącznie do użytku w przemyśle.

Nazwa Korund wywodzi się z Sanskrytu od słowa kuruvindam, co oznacza rubinowy szafir, podczas gdy nazwa Szafir pochodzi od Perskiego słowa safir zaczerpniętego z Greki, oznaczającego niebieski. W czasach antycznych i w średniowieczu terminem Szafir określano lapis lazuli, lecz we wczesnych latach 19-go wieku opis i definicję Szafiru dokładnie zmieniono na dzisiejsze standardy odnoszące się do odmiany korundu.

Podczas gdy kolor niebieski jest tym tradycyjnym i najpopularniejszym dla Szafiru, cały szereg innych barw pojawia się w tym samym gatunku. Najnaturalniejszy Szafir jest dość blady i jasny w kolorze. Tylko niewielki procent naturalnego Szafiru wykazuje się intensywnym kolorem bez jakiegoś konkretnego ulepszania, jak choćby najpopularniejszego – wygrzewania.

Przez wiele lat jedynie niebieski Szafir uznawany był za „prawdziwy” Szafir. Obecnie, wszystkie kolory jakościowego korundu uznaje się za Szafiry, za wyjątkiem czerwonego korundu, czyli Rubinu. Nie istnieje jednak żadna konkretnie określona granica pomiędzy tymi minerałami; w większości przypadków prawie-czerwone Szafiry klasyfikuje się jako gorszego gatunku rubiny. Tak więc powszechną praktyką stał się handel prawie-czerwonymi Szafirami jako jakościowymi Szafirami o luksusowej (fancy) barwie, raczej niż niższej jakości rubinami.

Kolorowy Szafir (inny niż niebieski) często określany jest mianem fancy, a Szafir Fancy z kolei jest zwykle sprzedawany pod nazwą koloru, który się do niego odnosi, jak np. Żółty Szafir, Zielony Szafir, czy Purpurowy Szafir. W przeszłości istniało kilka mylących nazw używanych dla różnych odmian Kolorowego Szafiru, z których większość już dziś nie funkcjonuje, jak np. „Orientalny Perydot”, określenie które było używane dla Zielonego Szafiru.

Jeśli chodzi o najpopularniejszy niebieski szafir, intensywność błękitu jest najważniejszym czynnikiem decydującym o jakości. Nawet w przypadku dużego wielokaratowego okazu, jeśli kolor jest „wymyty”, bladoniebieski, wartość kamienia spada. Uwagę winny zwracać kamienie intensywnie głęboko niebieskie ale nie atramentowo-ciemne. Ogólnie szafiry, które są zbyt ciemne lub zbyt jasne są mniej wartościowe. Jakkolwiek, jasnoniebieskie szafiry często posiadają brylancję, która jest rzadko spotykana w ciemniejszych kamieniach. Najlepsze kamienie cechuje brak jakichkolwiek inkluzji widocznych gołym okiem. Czynnikiem koloryzującym niebieski szafir jest żelazo i tytan a w fioletowym kamieniu wanad. Niewielkie ilości zanieczyszczeń żelazem dają odcień żółtawy i zielonkawy. Dodatek chromu przyczynia się do tworzenia odcieni różu, żelazo i wanad nadają pomarańczowy ton minerałom. Igiełkowate inkluzje rutylu skutkują jedwabistym połyskiem kamienia. Układające się w tych samych kierunkach powodują powstanie sześcioramiennego Szafiru Gwiaździstego. Zbiory mikroskopijnych igiełek odbijają światło tworząc 60-cio stopniowe kąty. Bardzo rzadki różowo-pomarańczowy Szafir Padparadscha zawsze będzie posiadał delikatną nutkę różu. Wiele Zielonych Szafirów zawiera of cienkie naprzemienne wiązania Niebieskiego i Żółtego Szafiru, które widoczne są pod mikroskopem.

Szafiry wydobywane są w niewielu miejscach na świecie. Trzy najsłynniejsze regiony dla Niebieskiego Szafiru to Kaszmir, Birma i Sri Lanka. Wydobywa się go również w Kambodży, Tajlandii, Wietnamie i Indiach. Tak jak w 2007 roku Madagaskar był liderem światowej produkcji Szafiru, to Sri Lanka pozostaje jedynym stabilnym producentem wysokiej jakości Niebieskiego Szafiru. Sri Lanka i Madagaskar wytwarzają Szafiry w szerokiej gamie kolorów, i podczas gdy Sri Lanka przez stulecia była słynnym źródłem Szafirów, depozyty na Madagaskarze okazały się efektywne dopiero w 1998r.. Olbrzymie złoża odnalezione w wiosce Ilakaka stały się tak ogromną niespodzianką, że doprowadziły do gorączki wydobywczej przypominającej Kalifornijską Gorączkę Złota z 19-go wieku. Obecnie Madagaskar i Tanzania uznawane są za dwa najistotniejsze źródła wydobycia Szafiru. Również Australia jest znana ze znacznych depozytów Szafiru, jednak większość australijskiego Szafiru to raczej ciemny w kolorze, lekko zielonkawy materiał. W USA znajdują się niewielkie złoża Szafiru w Montanie i Karolinie Północnej.

Najwyższej jakości Niebieskie Szafiry, bazując na wynikach aukcyjnych, pochodzą z Kaszmiru i Mogoku w Birmie. Najlepsze Kaszmirskie i Birmańskie Szafiry wykazują znakomity kolor i czystość bez jakiejkolwiek termalnej obróbki. Niektóre Cejlońskie (Sri Lanka) Szafiry również nie są wygrzewane, lecz obecnie większość Szafirów zostaje poddawana wygrzewaniu, dyfuzji lub wypełnianiu dla podniesienia koloru i czystości, bez względu na ich pochodzenie. Kopalnie Kaszmirskie, znajdujące się wysoko w Himalajach, odkrywały spektakularne, głośne na cały świat kryształy, lecz od 1920 roku, właściwie nie znaleziono tak nowego materiału. Natomiast rzadkie, piękne niebieskie Szafiry z Pailin w Kambodży również są bardzo wysoko cenione przez handlowców z branży gemmologicznej na świecie. Szafiry te obejmowały kolorystyką kamienie od jasnoniebieskich po głęboko-niebieskie, lecz ich charakterystyczna czystość i intensywny kolor był wyjątkowy. Wielu sprzedawców klasyfikowało te okazy na poziomie jakości Kaszmirskich i Birmańskich Szafirów, a już z pewnością powyżej Cejlońskich, Tajskich, Amerykańskich Wietnamskich, Indyjskich, Afrykańskich czy Australijskich Szafirów.

Prawie wszystkie Szafiry wydobywane na świecie są szlifowane w Chanthaburi w Tajlandii. Równocześnie z Kanchanaburi i Trat, Chanthaburi było jednym z głównych źródeł wydobycia Tajskiego Szafiru. Szafir wydobywany w Chanthaburi w znacznej mierze się już wyczerpał, jednak istnieje jeszcze kilka małych, prywatnych kompleksów kopalnianych rozsianych po tej prowincji. Istnieje również znaczący zbyt na Tajskie Rubiny Gwieździste. W żadnym innym miejscu na świecie poza Chanthaburi nie występuje złoto-czarny Szafir Gwieździsty.

Szafiry powinno się oglądać w oświetleniu dziennym, pod naturalnym światłem. W świetle sztucznym lub jarzeniowym kolor Szafiru wygląda na ciemniejszy, czasem atramentowoczarny, a nawet czerwonawy i mniej atrakcyjny niż jest w rzeczywistości. Kolor Szafiru zależy od śladowych zanieczyszczeń dodatkowymi pierwiastkami w krysztale.

Szafiry mogą być transparentne aż do zupełnie tępych. Oczywiście najcenniejszy jest materiał transparentny. Nieprzejrzyste kryształy są niewiele warte na rynku, lecz czasem wykorzystywane są do ornamentycznych wzorów. Generalnie Szafiry są czystsze od Rubinów. Kryształy bez widocznych gołym okiem inkluzji w większych rozmiarach są dość rzadkie, zwłaszcza w idealnym kolorze. W niektórych przypadkach, niezwykle cieniutki jedwab w kamieniu może podnieść wartość danego okazu. Słynne Szafiry z Kaszmiru posiadają aksamitną niebieską barwę spowodowaną właśnie takim jedwabiem. Ten sam jedwab wywołuje optyczny efekt asteryzmu widoczny w Szafirach Gwieździstych. Jakkolwiek, zbyt duża ilość jedwabiu osłabia kolor, powodując powstanie mało popularnego szarawego koloru.

Szafiry charakteryzują się atrakcyjnym szklistym połyskiem.

Najpowszechniejszą metodą traktowania Szafiru pozostaje obróbka cieplna. Kamienie nagrzewa się (zwykle przed ich cięciem) do temperatury 1700-1800^OC przez kilka godzin. Obecnie większość szafirów jest wygrzewanych, zaś kamienie o głęboko-niebieskim kolorze, które nie były wygrzewane osiągają na rynku niebotyczne ceny. Niektóre niebieskie szafiry mogą być również dyfuzowane, aczkolwiek metoda ta jest bardziej popularna w przypadku Szafirów Gwiaździstych. Niesłychanie rzadko widywane oszałamiające odcienie pomarańczu i czerwieni w Szafirach uzyskuje się obecnie przy użyciu berylu.

Niektóre naturalne Szafiry o niskiej jakości nie mają szans na sprzedaż w swej oryginalnej wersji. Jednym ze sposobów ulepszenia tych kamieni tak, aby zyskały wartość kamienia jubilerskiego, jest wypełnienie Szafiru szkłem ołowiowym, które maskuje niską jakość.

Szkło kobaltowe jest obecnie używane do wypełnienia pęknięć w bezbarwnych lub niebieskich Szafirach, tworząc zespolony kamień o żywym, niebieskim kolorze z egzemplarzy, które w innym wypadku nie miałyby statusu kamienia jubilerskiego.

Wprowadzenie tej metody doprowadzania mało użytecznych kryształów Szafiru do powszechnego użytku ma swoje przyczyny. Z uwagi na kurczenie się zasobów w istniejących depozytach po pojawieniu się zmechanizowanego górnictwa, Tajscy producenci kamieni szlachetnych rozwinęli metodę wygrzewania a następnie wypełniania Szafirów szkłem w taki sposób, aby znacząco poprawić ich czystość i kolor. Pierwotnie metoda ta została wynaleziona przez francuskich jubilerów i była używana w Europie przez dłuższy czas. W latach 60-tych, technikę tę (nazwaną „gotowaniem” kamieni) przyjęto w Chanthaburi.

Mikroskopijne ubytki w Szafirach, które wypełnia się szkłem powodują, że stają się one mniej widoczne i dramatycznie poprawiają przejrzystość a czasem także i kolor.

W związku z zastosowaniem powyższej metody, uzyskane Szafiry nie powinne być poddawane działaniu płomienia ani chemikaliów, gdyż mogą one zniszczyć kamień. Poza tym kryształy pozostają relatywnie stabilne i przez lata mogą cieszyć właściciela.

Przy ich czyszczeniu należy unikać myjek ultradźwiękowych i parowych z tego samego względu co płomienia.

Wielkie Szafiry są rzadkie i często owiane sławą lub legendą. Njawiększy Szafir Gwieździsty to Star of India, który waży niewiarygodne 536 karaty. Odnaleziony około 300 lat temu na Sri Lance Star of India został darowany Amerykańskiemu Muzeum Historii Naturalnej przez finansistę J.P. Morgana. Później niesławny włamywacz Jack Murphy (aka „Serfer Murphy”), ukradł kamień. Jego odnalezienie, zaledwie 2 miesiące później, jedynie dodało sławy klejnotowi.

Szafir Rockefellera nabyty w 1934r. przez Johna D. Rockefeller od Indyjskiego maharadży (uważa się, że był to Nizam z Hyderabadu) za nieznaną cenę, waży 62.02 karata i jest to fasetowany Niebieski Szafir, w prostokątnym kształcie i szlifie schodkowym, zamocowany w diamentowym pierścieniu. Po raz pierwszy został sprzedany na aukcji Sotheby’s w 1988r. za 2.82 miliona USD a potem sprzedany przez Christie’s w 2001r. za 3.031miliona USD, czyli około 49 tys. USD za karat.

423-karatowy „Logan Sapphire” jest wystawiony Muzeum Historii Naturalnej Instytutu Smithsonian (Waszyngton). Jest to największy fasetowany Szafir wystawiony na widok publiczny i prawdopodobnie największy znany Niebieski Szafir. Klejnot ze Sri Lanki o szlifie kuszona i wielkości kurzego jaja, znalazł się w broszy w otoczeniu 16 karat diamentów. Został podarowany przez Johna A. Logana Instytutowi Smithsonian w 1960r..

Innym sławnym Szafirem jest Midnight Star, 116-karatowy czarny Szafir Gwieździsty.

Intensywnie niebieski 330-karatowy „Star of Asia” można oglądać także w Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie.

Również Angielskie Klejnoty Koronne zawierają dwa słynne Szafiry: „St. Edward’s” i „Stuart Sapphire” (104-karatowe).

 

Szafiry mogą być czyszczone przy użyciu delikatnej ściereczki lub szczoteczki i zwykłych ciepłych mydlin. Wycieramy kamień dopiero po dokładnym opłukaniu.

Szafir może zmieniać swój kolor pod wpływem ekstremalnego ogrzania, należy więc unikać narażania go na ekstremalne skoki temperatur. Tak samo nie powinno się go narażać na styczność z silnymi środkami chemicznymi, włącznie z wybielaczami czy kwasami, gdyż mogą powodować korozję minerału.

 

 

Wzór chemiczny: Al₂O₃ – trójtlenek glinu

Twardość: 9 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3.95–4.1

Przełam: muszlowy lub nierówny

Łupliwość: brak

SZMARAGD – jest najcenniejszym kamieniem z grupy beryli i tradycyjnie zalicza się go do szlachetnej czwórki razem z szafirem, rubinem i diamentem. Nazwa pochodzi od staro-francuskiego słowa „esmeralde”, wywodzącego się z greckiego „smaragdos„, oznaczającego „zielony kamień”. Z definicji, Szmaragd jest dowolnej intensywności od średniej do ciemnozielonej barwy berylem zabarwionym chromem. Zielony beryl zabarwiony wyłącznie vanadem nie jest uważany za prawdziwy Szmaragd, lecz raczej po prostu za zielony beryl. Od lat sześćdziesiątych amerykański przemysł biżuteryjny zmienił definicję obejmującą beryl wanadowy mianem „Szmaragd”, lecz w Wielkiej Brytanii i Europie nadal nie rozpoznaje się tego rozróżnienia.

Chociaż szmaragdy są jednym z najcenniejszych kamieni szlachetnych dostępnych obecnie, większość z nich jest bardzo mocno zanieczyszczona, co powoduje, że ich odporność na pęknięcia jest generalnie niewielka. Według GIA, szmaragd jest kamieniem szlachetnym typu III, co oznacza, że nawet dobrej jakości szmaragdy w obecnej biżuterii mieszczą się w zakresie od I2 do I3.

Niezwykłą barwę kamień ten zawdzięcza domieszce tlenku chromu i wanadu. Prawie wszystkie naturalne Szmaragdy zawierają wyraźne charakterystyczne wtrącenia i prawie wszystkie są traktowane olejem lub żywicą w celu wypełnienia maleńkich szczelinek i pęknięć. To właśnie obecność tych nieczystości i olejów, jest tym co czyni identyfikację Szmaragdów pośród innych podobnych kamieni szlachetnych całkiem łatwą.

Światło sztuczne uwydatnia i wzmacnia widoczność inkluzji i pęknięć, które dowodzą, że kamień jest naturalnym Szmaragdem. Piękny szmaragdowy kolor najlepiej jest podziwiać w naturalnym świetle dziennym. Jedną z najprostszych metod identyfikacji zielonych Szmaragdów jest sprawdzenie ciężaru właściwego (gęstości) i twardości. Szmaragd jest na ogół bardziej kruchy niż inne beryle, ze względu na naturalne wtrącenia.

Bardziej niż w stosunku do innych kamieni szlachetnych w ocenie wartości szmaragdu decydującą rolę odgrywa jego kolor, który występuje od średnio zielonego przez ciemniejszą zieleń aż po niebieskozielony. Czystość kamienia jest ważna, jednak inkluzje są o wiele bardziej dopuszczalne niż w innych kamieniach szlachetnych. W odróżnieniu od innych beryli naturalny Szmaragd zawiera zarówno wtrącenia jak i inne skazy, których nie postrzega się negatywnie. Wręcz przeciwnie, swoiste wady świadczą o indywidualnym charakterze każdego szmaragdu i stanowią gwarancję naturalności dla nabywcy.

Wydobycie Szmaragdu odbywa się prawie wyłącznie ze skał macierzystych, w których Szmaragd wzrastał w formie małych żyłek na ścianach jaskiń.

Chociaż Kolumbia jest najbardziej znanym źródłem głęboko zielonych Szmaragdów, złoża szmaragdowe są eksploatowane w wielu miejscach na całym świecie. W ostatnich dekadach produkcja Szmaragdu wzrosła w wyniku niedawno odkrytych złóż w Ameryce Południowej, Afryce i całej Europie. Dziś Brazylia i Zambia należą do wiodących producentów drobnych Szmaragdów, po Kolumbii. Brazylijskie Szmaragdy są cenione z powodu ich doskonałej przejrzystości i lekko żółtawozielonego koloru, podczas gdy Zambijskie Szmaragdy są pożądane ze względu na ich lekko niebieskawy odcień zieleni, podobny do szmaragdowo-zielonych Szmaragdów w Kolumbii.

Kolumbia jest międzynarodowym centrum wydobycia Szmaragdu. Kopalnia Muzo, na północny zachód od Bogoty, dostarcza wysokiej jakości kamienie o głębokim, zielonym kolorze. Kopalnia Chivor, na północny wschód od Bogoty, jest kolejnym ważnym depozytem, ale również inne lokacje stanowią nadzieję na dodatkowe pomyślne wydobycia.

Brazylia ma różne depozyty w Bahia, Goias i Minas Gerais. Kamienie są lżejsze niż kolumbijskie; głównie żółto-zielone i są często pozbawione inkluzji. Brazylia dostarcza także rzadkich, Szmaragdów Kocie Oko oraz niezwykle rzadkich Szmaragdów Gwieździstych.

Depozyty Republiki Południowej Afryki koncentrują się w Północnym Transvall. Ale tylko pięć procent kamieni znalezionych w kopalniach Cobra i Somerset jest dobrej jakości. Większość kamieni jest jasna lub mętna i nadaje się tylko na kaboszony.

Zimbabwe ma kilka depozytów Szmaragdu; najważniejsza jest kopalnia Sandawana na południu. Kryształy są małe, ale bardzo dobrej jakości.

Rosja ma depozyty na Uralu, na północ od Sverdlovska. Dobrej jakości Szmaragdy są rzadkie; większość kamieni jest jasna lub mętna i nadaje się wyłącznie na kaboszony.

Kolejne depozyty to Afganistan, Australia (Nowa Południowa Walia i Australia Zachodnia), Ghana, Indie, Madagaskar, Malawi, Mozambik, Namibia, Nigeria, Pakistan, Tanzania, Zambia i Stany Zjednoczone (Północna Karolina).

Termin „Kolumbijskie Szmaragdy” jest często używany do opisywania żywych, lekko niebiesko-zielonych kamieni o średnim do średnio-ciemnego kolorze, niezależnie od ich geograficznego pochodzenia. Szmaragdy o jaśniejszym kolorze nazywane są czasem „Brazylijskimi Szmaragdami”, nawet jeśli były one wydobywane w Afryce.

Szmaragdy po oszlifowaniu mają szklisty połysk. Chociaż ich przejrzystość może wahać się od przejrzystej do tępej, przezroczyste okazy są najbardziej pożądane i są znacznie bardziej cenne. Czystość kryształu jest ważna, jednak inkluzje są zdecydowanie bardziej tolerowane w Szmaragdach niż w innych kamieniach szlachetnych. W przeciwieństwie do innych beryli, Szmaragdy często zawierają wtrącenia i inne wady, które nie są uważane za negatywne cechy Szmaragdów, jak to się ma przy ocenie innych kamieni. W rzeczywistości nieczystości te są uważane za część charakteru kamienia i są pomocne przy identyfikacji Szmaragdu.

Czystość Szmaragdu jest oceniana gołym okiem, w przeciwieństwie do diamentu, gdzie używa się 10-krotnie powiększającej lupy. Jeśli szmaragd nie posiada inkluzji, które są widoczne gołym okiem, uznaje się, że jest bez skazy. Kamienie takie osiągają najwyższe ceny, zwłaszcza gdy cechują się doskonałą barwą.

Olejowanie jest powszechnym zabiegiem stosowanym do poprawiania wyglądu Szmaragdów i w większości przypadków odbywa się w miejscu wydobycia. Określenie „olejowanie” odnosi się do praktyki zanurzania Szmaragdów w bezbarwnym oleju (najczęściej cedrowym, który posiada współczynnik załamania światła zbliżony do szmaragdu) lub żywicy w celu ulepszenia koloru, przejrzystości i stabilności kryształu. Często odbywa się to przy użyciu komory próżniowej, aby wspomóc penetrację. Olej cedrowy, który wniknął w Szmaragd, powraca do swego naturalnego gęstego i lepkiego stanu, co sprawia, że jest bardzo trudny do usunięcia bez pomocy ultradźwiękowego czyszczenia, silnego ogrzania lub rozpuszczalników. Praktyka ta jest powszechnie akceptowana. Tradycyjne olejowanie w Szmaragdach jest stabilne, ale nie permanentne, co oznacza, że większość Szmaragdów będzie musiała być ponownie olejowana co jakiś czas, aby przywrócić część utraconego koloru i połysku. Z tego też powodu podjęto szereg prób wprowadzenia bardziej stałych wypełniaczy. Obejmują one naturalne i sztuczne żywice (takie jak Opticon), polimery i prepolimery. Używanie barwionych olejów i żywic epoksydowych to już kolejne, niestandardowe zabiegi, które spowodowały pewne kontrowersje, zwłaszcza w przypadkach, gdy dokładny wypełniacz nie został ujawniony.

Wspomniane zabiegi znacznie poprawiają wygląd klejnotów, ale wymagają szczególnej ostrożności przy czyszczeniu i oprawianiu. Myjki parowe i ultradźwiękowe, rozpuszczalniki oraz środki czyszczące mogą usuwać oleje, co spowoduje, że wtrącenia, które były ledwo widoczne, ujawnią się bardzo wyraźnie. Ponieważ Szmaragdy mogą zostać ponownie poddane olejowaniu, uszkodzenia są uważane tylko za przejściowe.

Szmaragdy syntetyczne dostępne są od 1848 roku. W latach pięćdziesiątych XX wieku metody syntezy zaczęły być wprowadzane do produkcji i wysokiej jakości syntetyczne Szmaragdy stały się powszechnie dostępne w sprzedaży. Określenie „Szmaragdy z Chatham” jest często stosowane w nazewnictwie szmaragdów laboratoryjnych. Istnieją również liczne rodzaje dubletów. W wielu przypadkach naturalna powłoka jest przyklejana do szklanego lub syntetycznego pawilonu przy użyciu szmaragdowo-zielonej pasty. Dzięki widoczności szmaragdowych inkluzji w koronie, umieszczone w biżuterii kamienie, często są sprzedawane jako naturalne szmaragdy.

Jednym z największych na świecie Szmaragdów jest tak zwany „Mogul Emerald”. Pochodzi on z 1695 roku, waży 217,80 karatów i ma około 10 cm wysokości. Z jednej strony ma wpisany teksty modlitwy, a z drugiej wyrzeźbione są piękne kwiaty. Ten legendarny Szmaragd został sprzedawany 28 września 2001 roku niezidentyfikowanemu nabywcy na aukcji Christie’s w Londynie do za 2,2 miliona dolarów.

Od starożytnych czasów Szmaragdy były bardzo cenione. Z tego powodu niektóre z najsłynniejszych Szmaragdów znajdują w muzeach i kolekcjach prywatnych.

Na przykład w Nowym Jorku w Muzeum Historii Naturalnej znajduje się filiżanka z czystego Szmaragdu, należąca niegdyś do Cesarza Jehangira. Zaraz obok wystawiona jest „Patricia”, jeden z największych kryształów Szmaragdu odnalezionych w Kolumbii, który waży 632 karaty.

Kolekcja Banku Bogoty zawiera pięć cennych kryształów Szmaragdowych o wadze od 220 do 1796 karatów.

Wspaniałe Szmaragdy stanowią część irańskiego National Jewelry Treasury, ozdabiając między innymi kamieniami, majestatyczny diadem byłej cesarzowej Farah.

Tureckie sułtanki również lubiły Szmaragdy. W pałacu Topkapi w Stambule znajdują się eksponaty elementów biżuterii, przyrządów do pisania i sztyletów, z których każdy bogato zdobią Szmaragdy i inne kamienie.

Wenecki skarbiec zawiera wazon o wysokości 12 cm, o wadze 2205 karatów, który został wycięty z pojedynczego kryształu Szmaragdu.

Królowa Elżbieta II, posiada tak dużo biżuterii, że ma specjalny pokój, w którym ją trzyma, a mówi się, że jest on rozmiarów lodowiska i mieści się 40 stóp pod Pałacem Buckingham. Nie obejmuje to nawet brytyjskich klejnotów koronnych, które są przechowywane w Tower of London. Biżuteria osobista Królowej jest wyceniana na 57 milionów dolarów, zaś większość została otrzymana jako prezenty. Wspaniałe klejnoty w jej kolekcji to „Cambridge i Delhi Dunbar Parure”, fantastyczny zestaw biżuterii Szmaragdowej, który zawiera Szmaragdowy diadem.

Elizabeth Taylor również posiadała znaną kolekcję biżuterii. Richard Burton, jako prezent zaręczynowy, dał jej szmaragdowo-diamentową broszę, którą nosiła razem ze Szmaragdowym naszyjnikiem, który dał jej jako prezent weselny. Następnie kolczyki, bransoleta i pierścień.

Wszystkie szmaragdy są kruche, a ze względu na ich wewnętrzne ciśnienie i wrażliwość na temperaturę, należy zachować szczególną ostrożność podczas oprawiania, cięcia i szlifowania. Ścięte narożniki „Szmaragdowego” szlifu zostały zaprojektowane po to, aby pomóc Szmaragdom być bardziej „podatnymi”, ponieważ zmniejsza się ryzyko złamania czy pęknięcia narożników. Najbezpieczniejsze szlify Szmaragdów to szmaragdowy, owal i inne kształty ostrych bez rogów i ostrych krawędzi.

Szlachetny Szmaragd jest wrażliwy na nacisk i na domowe chemikalia. Podczas pielęgnacji Szmaragdów należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ są bardziej kruche niż inne formy berylu. Należy unikać noszenia biżuterii Szmaragdowej podczas pracy z substancjami chemicznymi lub środkami czyszczącymi, takimi jak wybielacz lub kwas. Podczas czyszczenia można używać ciepłej wody z mydłem i miękkiej ściereczki do wycierania. Trzeba pamiętać, aby dobrze opłukać kamień, aby usunąć resztki mydła.

Należy unikać myjek ultradźwiękowych i parowych oraz środków czyszczących do czyszczenia Szmaragdów, ponieważ mogą one usunąć oleje, które są wykorzystywane do ich wzmocnienia. Szmaragdy mogą łatwo porysować inne kamienie i mogą być z łatwością zarysowane przez twardsze kamienie, takie jak topaz czy szafir. Aby zapobiec zadrapaniom, przechowuj szmaragdy z dala od innych kamieni szlachetnych i biżuterii z kamieni szlachetnymi.

 

 

Wzór chemiczny: Be₃Al₂(SiO₃)₆ – glinokrzemian berylu

Twardość: 7,5-8 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.63 — 2.80

Przełam: nierówny do muszlowego

Łupliwość: niewyraźna

TANZANIT – niebieski do fioletowego kamień jubilerski, członek mineralnej grupy Zoisytów. Po odkryciu tego kamienia w 1967 roku na wzgórzach Północnej Tanzanii, które do dziś są wyłącznym źródłem jego wydobycia, został entuzjastycznie okrzyknięty „Kamieniem 20-tego Wieku”. Legendarny nowojorski Tiffany był pierwszą firmą jubilerską, która nadała mu nazwę i zaczęła promować Tanzanit jako wysokiej jakości kamień szlachetny. Jednak dyskusyjnym pozostaje, kto tak naprawdę odnalazł ten minerał. Według jednych, pierwszy kryształ Tanzanitu odnalazł człowiek z plemienia Masajów, Ali Juuyawatu. Inni twierdzą, że odnalazł go Ndugu Jumanne Ngoma. Jest też wersja o Manuelu de Souza, który to podobno odnalazł Tanzanit w 7-go lipca 1967r.

Dobrej jakości kamień jest ultramarynowy do szafirowo niebieskiego. Najpopularniejszym kolorem jest intensywny niebieski charakteryzujący się fioletową lśniącą poświatą. Takie właśnie okazy są niezwykle pożądane na rynku kamieni jubilerskich, lecz wiadomo, iż wcześniej wymagają zwykle wygrzewania w temperaturze 400-500˚C, które pomaga pozbyć się z kryształu brązowych tonów a podnieść wybarwienie w kierunku niebieskiego i fioletu.

Typowa dla Tanzanitu jest jego wielobarwność w jednym i tym samym kamieniu zwana pleochroizmem. Oznacza to, iż w zależności od perspektywy kamień zdaje się niebieski, fioletowy, brązowy lub żółty. Tanzanit jest kamieniem transparentnym i często można spotkać okazy bez jakiejkolwiek skazy widocznej gołym okiem.

Tanzanit posiada atrakcyjny szklisty połysk. Widoczne gołym okiem inkluzje obniżają jego wartość, lecz nie dotyczy to bardzo rzadkiego Tanzanitu Kociego Oka, który bez inkluzji rutylu nie posiadałby swego optycznego efektu.

 

Należy wyraźnie podkreślić pewną charakterystyczną cechę Tanzanitu. Otóż nasycenie kolorystyczne w tym minerale wyraźnie wzrasta dopiero w kryształach o wadze powyżej 5 karatów.

Poprawianie koloru

W niedalekiej przeszłości w amerykańskich magazynach branżowych pojawiły się wzmianki o mniejszych Tanzanitach (normalnie występujących w jaśniejszych odcieniach w zależności od wielkości), powlekanych barwną powłoką dla podniesienia efektu saturacji. Duże okazy, znacznie powyżej 5 karatów, wykazują zwykle bardzo bogate zabarwienie, co nikogo nie dziwi.

Jednak na rynku w Tajlandii pojawiły się mocno wybarwione (niebieskie do purpurowych) Tanzanity, w których zaraz po przekroczeniu wagi 5ct pojawiał się niezwykły żarzysto-aksamitny niebieskopurpurowy kolor, który przypominał nieco blaskiem Szafiry z Kaszmiru. Mógłby to być typowy przykład koloru dla niezwykle rzadkich okazów naturalnego i wyjątkowo mało spotykanego Tanzanitu, który jednak występuje w większych egzemplarzach ok. 10-20-karatowych, lecz mniejsze kryształy o tym zabarwieniu są prawie nie do zdobycia.

W 2010r. na targach Tucson Gem Show, pojawiły się natomiast kalibrowane niebieskopurpurowe Tanzanity, bardzo ciemne i bogate w barwie, dostępne w dużych ilościach i wszystkich kształtów. Wzbudziło to ogólne zdziwienie, gdyż kolor nie wyglądał prawdziwie, wręcz padło podejrzenie, iż są to kamienie syntetyczne. Sprzedawano je jednak jako naturalny Tanzanit. Było to o tyle podejrzane, że oferowana ilość tych ciemnych kamieni była zbyt znaczna, barwa zdecydowanie zbyt intensywna jak dla oferowanych rozmiarów, a kryształy „żyły” w intensywnym świetle. Dodatkowo kalibracja w przypadku takiej jakości materiału nie jest utrzymywana z uwagi na zbyt dużą utratę wagi drogocennego minerału. Co najdziwniejsze, cena za te Tanzanity okazała się nad podziw niska jak za naturalny (zwłaszcza tej klasy) Tanzanit. Przypuszcza się, że ten drobny wyjątkowo piękny, kalibrowany Tanzanit z Tuscon był przykładem materiału ulepszanego metodą Dyfuzji Andezynowej (której pierwsze próby sprzed kilku lat zszokowały rynek, gdy zostały zdemaskowane. Jak widać, Tanzanit w każdym rozmiarze może być poprawiany w celu ulepszenia jego wyglądu. Trwanie tego nierzetelnego procederu skutkuje zaś systematycznym wzrostem cen naturalnego Tanzanitu.

Jedyne znane złoża Tanzanitu znajdują się na wzgórzu wielkości 5-ciu mil kwadratowych u podnóży Gór Morelani w pobliżu Ausha, 10 mil na południe od Międzynarodowego Lotniska Kilimandżaro w Tanzanii.

 

Najważniejszym godnym uwagi okazem Tanzanitu jest prawdopodobnie „Królowa Kilimandżaro”, który jest umieszczony w tiarze z białego złota wśród 803 granatów i 913 diamentów. Uważa się, że jest to jeden z największych na świecie fasetowanych Tanzanitów, a waży 242 karaty.

W kolekcji Muzeum Historii Naturalnej Instytutu Smithsonian znajduje się Tanzanit o wadze 122.70 karata. Również w posiadaniu tamtejszej kolekcji jest pierścień z Tanzanitem Schneider, który zawiera ponad 12-to karatowy Tanzanit oraz brosza z Tanzanitem Petersen z parą pasujących Tanzanitów o łączne wadze 30 karat.

Tanzanit nosiło wiele gwiazd Hollywood, takich jak Cate Blanchett (naszyjnik Chopard z Tanzanitami na gali Cannes Film Festival), Penelope Cruz (pierścionek zaręczynowy z centralnym Tanzanitem), czy Anne Hathaway (kolczyki z tanzanitami w kształcie gruszki na gali Oskarowej w 2011r.).

Ze względu na jego niższą twardość Tanzanit nie jest kamieniem zbytnio wytrzymałym. Dlatego należy się z nim obchodzić z troską. Cięcie Tanzanitu wymaga sprawnej ręki doświadczonego szlifierza, gdyż należy go obrabiać bardzo uważnie. Jest to spowodowane jego idealną jednokierunkową łupliwością.

Zarówno kamienie jak i biżuterię z Tanzanitami należy chronić przed silnymi urazami, gdyż mogą spowodować zniszczenie kamienia. Powinno się unikać styczności z palnikiem oraz nie narażać na nagłe skoki temperatury. Dodatkowo trzymać z dala od kwasów. Nie czyścić w myjkach ultradźwiękowych ani parowych. Myć w ciepłej wodzie z mydłem, dokładnie opłukiwać i wycierać miękką ściereczką.

 

Wzór chemiczny: Ca₂Al₃(SiO₄)₃OH – krzemian glinu i wapnia

Twardość: 6,5 – 7 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 6.5-7

Przełam: nierówny

Łupliwość: doskonała

TOPAZ – naturalny Topaz w czystej formie jest bezbarwnym (białym) kryształem. W zależności od posiadanych domieszek występują jednak różne jego odcienie.

Historyczne informacje o Topazie sięgają do około 2 tys. lat wstecz, kiedy to starożytni Egipcjanie wierzyli, że Bóg Słońca Ra obdarza ten kamień złotą barwą. Niektórzy wierzą, że „Topaz” to średniowieczne angielskie słowo, wywodzące się ze starofrancuskiego „Topace” i łacińskiego „Topazus”, które z kolei ma swe korzenie w greckim „Topazios” – starożytnej nazwie wyspy na Morzu Czerwonym, skąd starożytni Grekowie wydobywali żółte kryształy wierząc, że jest to właśnie Topaz. Ówczesna nazwa tej wyspy oznaczała w języku greckim „poszukiwać” (być może ze względu na trudności w odnalezieniu wyspy, którą wiecznie spowijała mgła). Obecnie wyspa ta nosi nazwę „Zabargad” lub „St John’s Island” i uważa się, że kamienie wydobywane tam przed wiekami były jednak chryzolitem. O Topazie wspomina także Stary Testament. Natomiast znaczenie jakie znajdziemy dla Topazu w starohinduskim Sanskrycie to “ogień”.

Kolorystyka Topazu wiedzie od bezbarwnego (białego) do żółtego, pomarańczowego, czerwonobrązowego, przez jasny-do ciemnego błękitu aż do różowego, czerwonego, fioletowego i jasnozielonego. Naturalnie wybarwiony Topaz zawdzięcza swój kolor domieszkom żelaza i chromu i tylko dzięki nim wykazuje różne odcienie. Większość „czystych” Topazów jest bezbarwna lub bladoniebieska.

Najrzadszym i najcenniejszym Topazem jest żółty lub różowy do czerwono-pomarańczowego tzw. Imperial Topaz lub inaczej Szlachetny Topaz. Niektóre żółto-brązowe kryształy Topazu mogą stopniowo tracić swoją barwę, jeżeli będą wystawiane na działanie promieni słonecznych. Natomiast bardzo rzadki naturalnie różowy Topaz występuje wyłącznie na terenie Pakistanu.

Topaz jest kamieniem przejrzystym do przezroczystego. Charakteryzuje się wysoką czystością z niewielkimi inkluzjami, których często nie sposób dojrzeć gołym okiem. Z uwagi na jego wyjątkową brylancję i szklisty połysk Topaz jest wysoko cenionym kamieniem jubilerskim.

Ulepszanie Topazu:

Topaz jest często poprawiany w celu uzyskania pożądanego koloru. Najpopularniejszy to Niebieski Topaz, jednak występujący w naturze niebieski odcień jest zwykle blady (nie mylić z „jasny”). Piękne odcienie błękitu w Topazie są z reguły wynikiem jego poprawiania: napromieniowania a następnie wygrzewania, w wyniku czego uzyskuje się efektowne błękitno-niebieskie barwy. Głęboko-niebieski London Blue Topaz, średnio-niebieski Swiss Blue Topaz i jasno-niebieski Sky Blue Topaz. Te odcienie uzyskuje się poprzez traktowanie szaro-niebieskich lub srebrno-niebieskich kryształów. Ciemniejsze odcienie błękitu są bardziej cenne, gdyż do ich uzyskania potrzebna jest większa ilość energii.

Pomarańczowo-brązowy Topaz poddaje się wygrzewaniu w procesie zwanym „przebijaniem”, podczas którego uzyskuje się w efekcie fioletowo-różowy odcień.

Opisane metody ulepszania są ogólnie przyjętymi sposobami wpływania na Topaz, pod warunkiem, że otrzymane rezultaty gwarantują niezmienny efekt. Istnieją ostre reguły dotyczące przechowywania napromieniowanych kamieni, które zapewniają bezpieczeństwo zarówno szlifierzom, sprzedawcom oraz nabywcom.

Inną metodą, której poddaje się Topaz jest otaczanie go cienką warstwą dwutlenku tytanu podczas parowania kamienia. To również ma na celu zmianę jego barwy. Jednakże nie jest to metoda trwała, nie pozwala na przeszlifowanie kamienia. Metodą powlekania wytwarza się opalizujący kamień nazywany Mystic Topaz. Podobna metodą powlekania otrzymuje się Azotic Topaz, gdzie biały kryształ traktuje się cienką kolorową warstwą związku chemicznego a proces ten opatentowano przez firmę o tej samej nazwie Azotic.

Topazy powleka się także dla uzyskania przejrzysto-różowego Topazu oraz imitacji Topazu Imperial.

W innym procesie białe topazy poddaje się dyfuzji (wpływ związków chemicznych w wysokich temperaturach) i otrzymuje zmianę barwy w wierzchniej warstwie kamienia. Tak powstaje tzw. Zielony Topaz, którego przeszlifowanie uwydatni z pewnością naturalną bezbarwną strukturę Topazu.

Złoża Topazu są szeroko rozłożone i znajdziemy je w Brazylii, Afganistanie, Australii, w Birmie, Chinach, Niemczech, Japonii, na Madagaskarze, w Meksyku, Namibii, Nigerii, Pakistanie, Rosji, Zimbabwe, na Sri Lance, Ukrainie i w USA. Naturalne jasno-niebieskie Topazy występują w Północnej Irlandii i Anglii. Olbrzymie kryształy Topazu zostały odkryte w Minas Gerais (w Brazylii) i na Ukrainie.

Topaz „El-Dorado ” jest największym oszlifowanym w szlifie szmaragdowym kamieniem na świecie i waży aż 31.000 karat (6.2 kg), ma żółtą barwę i pochodzi z Minas Gerais (surowy minerał ważył 37 kg.). Jednym z największych jest też The American Golden Topaz (również z Minas Gerais), waży 22.892,5 karata (4.6 kg) i można go znaleźć na wystawie Muzeum Historii Naturalnej Instytutu Smithsonian w Waszyngtonie. Wyszlifowanie w nim 172 faset trwało ok. 2 lat. Warto też wymienić inne ogromne nieoszlifowane kryształy żółtego Topazu, które osiągnęły niebotyczne rozmiary 31 kg (the Lindsay Uncut Topaz) oraz 50 kg (the Freeman Uncut Topaz), które również znajdują się w kolekcji Instytutu Smithsonian

The Chalmers Topaz jest innym wielkim biało-błękitnym Topazem w szlifie owalnym brylantowym ważącym 5.899,5 karata (1,1799 kg) i znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w USA. W 1964r., na Ukrainie odnaleziono bloki niebieskiego Topazu, każdy o wadze ok. 100kg. Inny słynny Topaz o wadze 1640 karat “Braganza Diamond”, jest częścią kolekcji klejnotów koronnych Portugalii. Początkowo uważany za diament (z uwagi na miejsce pochodzenia-kopalnie Minas Gerais), gdyż w miejscu tym znajdowały się wówczas kopalnie diamentów.

Podobnie jak diament, Topaz ma doskonałą łupliwość, tak więc nacisk lub uderzenie może skutkować rozłupaniem. Natomiast z uwagi na wysoką twardość materiału Topaz odporny jest na zadrapania. Do czyszczenia używa się ciepłej wody z mydłem i miękkiej szmatki do wycierania. Należy pamiętać o usunięciu wszystkich pozostałości mydła.

Nie zaleca się czyszczenia ultradźwiękami ani parą. Przed uprawianiem sportów czy sprzątaniem powinno się zdjąć biżuterię z Topazem. Przechowywać oddzielnie od innych kamieni, najlepiej w miękkich tkaninach.

 

BLUE TOPAZ – NIEBIESKI TOPAZ –

 

Wedle znanego magazynu jubilerskiego „Colored Stone”, od wczesnych lat 21 wieku, Niebieski Topaz stał się drugim najpopularniejszym kamieniem szlachetnym na świecie (Szafir wciąż jest numerem 1). Popilarność Topazu nie dziwi. Jest on bardzo twardym materiałem (8 w skali Mohsa) i bardzo pięknym kamieniem dostępnym w szerokiej gamie przejrzystych odcieni z efektownym szklistym połyskiem. Jest też niedrogi w porównaniu choćby z cenami za karat podobnego w barwie akwamarynu.

Jednocześnie Niebieski Topaz nie jest zbyt dobrze poznanym przez wielu kupujących kamieniem, zaś niedawno powstałe kontrowersje na rynku amerykańskim spowodowały głębokie przemyślenia na jego temat wśród nabywców. Dlatego też rzetelna informacja na temat Niebieskiego Topazu może pomóc zwolennikom tego kamienia w podejmowaniu właściwych decyzji o zakupie. Istnieją dwie podstawowe rzeczy, o których należy wiedzieć przed zakupem. Po pierwsze, mimo iż jest to bardzo twardy kamień, nie znaczy to, iż jest najbardziej odpornym minerałem, a to z powodu jego doskonałej łupliwości (podobnej zresztą do tej, jaką ma diament). Oznacza to, że łatwo może się wyszczerbić lub rozłamać w wyniku ostrego ciosu. Dlatego należy chronić go przed silnymi uderzeniami.

Drugą istotną rzeczą jest, iż Topaz nie występuje naturalnie w głębokich nasyconych kolorach na dzisiejszym rynku. Niebieski Topaz w naturze jest niezwykle rzadkim kamieniem o barwie raczej blado błękitnej. Wszystkie przejrzyste błękitne Topazy znajdujące się w sprzedaży są efektem obróbki naturalnego bezbarwnego Topazu (napromieniowanie + wygrzewanie). Uzyskiwany efekt jest trwały i stabilny. W przeszłości pojawiały się kontrowersje na temat bezpieczeństwa tych metod, lecz w lipcu 2007r. Amerykańska Komisja Regulacji Nuklearnych (NRC) testowała 9 partii poddanych radiacji Topazów (każda partia ok. 500karatów) po czym stwierdziła, że żaden z badanych materiałów nie wykazywał przekroczenia stopnia bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi.

Istnieją 3 różne metody napromieniowywania dla Niebieskiego Topazu.

Pierwsza, używana w celu uzyskania bardzo lekkiego odcienia bladego błękitu, to wystawienie Topazu na działanie promieni gamma w kobaltowym napromienniku. Ta metoda nie powoduje radioaktywności materiału. Drugą metodą jest bombardowanie elektronami w akceleratorze (znana również jako metoda linearna). W jej efekcie otrzymuje się odcień, którym charakteryzuje się Sky Blue Topaz. Trzecią metodą irradiacji jest poddanie Topazu pod działanie szybkich neutronów w reaktorze nuklearnym. W wyniku tego działania powstaje ciemniejszy odcień zwany London Blue Topaz.

W związku z pozostałościami radioaktywności, napromieniowany materiał musi być przetrzymywany w zabezpieczonych pomieszczeniach przez określony czas, zanim będzie go można poddać wygrzewaniu i obróbce mechanicznej. Długość takiej kwarantanny wynosi od kilku tygodni w przypadku stosowania metody linearnej, do kilku lat dla Topazu napromieniowanego w reaktorze nuklearnym.

Kolor w Niebieskim Topazie jest powodowany bardziej defektami w strukturze krystalicznej niż jego kompozycją chemiczną. Tak więc wystawienie go na ostrzał promieniowania wymusza zmianę koloru poprzez modyfikację sposobu, w jaki ta struktura absorbuje różne częstotliwości światła. W zależności od sposobu obróbki promieniami oraz rodzaju wygrzewania, uzyskuje się jasny Sky Blue Topaz, średni Swiss Blue Topaz oraz ciemniejszy London Blue Topaz, a także inne wariacje odcieni „electric blue” i „neon blue”.

 

Wzór chemiczny: Al₂[SiO₄(F,OH)₂] zasadowy fluorokrzemian glinu

Twardość:     8 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3.49 – 3.57

Przełam: muszlowy

Łupliwość: doskonała, jednokierunkowa

 

LONDON BLUE TOPAZ – to barwa od średnio do ciemno zielonkawo-niebieskiej, czasem nazywana „stalową” lub „atramentową”. Często niebieskie kamienie wykazują zielonkawy odcień gdy ogląda się je pod określonym kątem.

TSAWORYT – ta szmaragdowozielona odmiana Granatu (grossularu), odnaleziona została w 1967 roku przez szkockiego gemmologa Campbella Bridges’a w lesie na granicy Kenii i Tanzanii. Natknął się wówczas na kamienie w kształcie ziemniaków, które zawierały piękne zielone kryształy. Swoją nazwę Tsaworyt otrzymał od miejsca gdzie go odkryto – Narodowego Parku Kenii – Tsavo. Bridges wraz z firmą Tiffany zaprezentował Tsaworyt światu. Niestety w sierpniu 2009r. w wieku 71 lat został zamordowany przez kenijską mafię z powodu sporu o własność kopalni. Jedyne złoża Tsaworytu znajdują się właśnie w Kenii i Tanzanii, jednak Kenia jest istotniejszym źródłem.

Skala odcieni tego kryształu wacha się od blado-żółtawozielonego po głęboką zieleń lub niebieskawą zieleń, która może nawet rywalizować z dobrej jakości szmaragdami. Intensywny odcień Tsaworyt zawdzięcza śladowym ilościom vanadu i chromu. Jest to kamień od transparentnego po tępy, ze szklistym połyskiem. Wysoki indeks refrakcji zapewnia mu też piękną brylancję. Raczej nie spotyka się poprawianych egzemplarzy.

Identyfikacja Tsaworytu może być łatwo przeprowadzona przy użyciu magnesu neodymowego, gdyż zawiera on duże ilości żelaza i/lub magnezu.

Twardość od 6.5 do 7.5 w skali Mohsa nie stwarza problemu w trakcie szlifowania, oprawiania ani użytkowania. Z uwagi na wysoką brylancję otrzymuje zwykle szlif fasetkowy. Duże okazy są raczej rzadkie. Jest to jednak wspaniały kamień do małych, delikatnych pierścionków i innych subtelnych elementów drogiej biżuterii.

Olbrzymi fasetowany Tsaworyt o wadze 325.13 karata wystawiany był w 2007r. na Targach Kamieni w Tucson. Został uznany za największy i najczystszy Tsaworyt na świecie.

Jeden z najsłynniejszych projektów Tiffany & Co to brosza w kształcie konia z Tsaworytem o nazwie Schlumberger.

Odpowiednie czyszczenie Tsaworytu to ciepła woda z mydłem, a po opłukaniu miękka szmatka. Podobnie jak w przypadku większości kamieni, nie zaleca się czyszczenia w myjkach ultradźwiękowych i parowych. Warto trzymać Tsaworyt oddzielnie od innych kamieni aby uniknąć porysowania.

 

Wzór chemiczny: Ca₃Al₂Si₃O₁₂ z domieszką wanadu i chromu

Twardość:     7.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 3.57–3.65

Przełam: muszlowy; kruchy

Łupliwość: brak

TURMALIN – członek istotnej grupy kamieni jubilerskich o złożonym składzie. nazwa pochodzi z cejlońskiego zwrotu turmali, co oznacza „wielokolorowy kamień”. Wyjątkowa nazwa odnosi się do unikalnego spektrum kolorów, w jakich występuje kamień i to właśnie czyni go unikatem w królestwie kamieni szlachetnych. Jako jeden z najbardziej uniwersalnych kamieni, Turmalin jest dostępny we wszelkim kolorze, od bezbarwnego po czarny. Pojawia się w każdym odcieniu od pastelowego po ciemny i może w jednym krysztale zawierać najróżniejsze kolory.

Ogromna rozmaitość kolorystyczna Turmalinu może czasami wprowadzać w błąd co do identyfikacji. Np. wiele kamieni w rosyjskich klejnotach koronnych z XVII wieku uznawanych było za rubiny, które w rzeczywistości okazały się Turmalinami. Turmalin posiada wysoką klarowność i niewiele inkluzji. Jest też całkiem odporny (7-7.5 w skali Mohsa). Wszystko to czyni go wysoce atrakcyjnym towarem. Nawet duże rozmiary są dostępne w przystępnej cenie.

Turmalinu jako klejnotu używano już ok. roku 1500s, jednak znaczne okazy zaczęto rozpowszechniać powszechnie dopiero w 19-tym wieku. W 1875r. George Kunz, amerykański kolekcjoner minerałów przedstawił zielony Turmalin z kopalni Mount Mica w Mine w USA właścicielom Tiffany & Co., co spowodowało zainteresowanie tym minerałem i wzrost jego popularności (wraz z innymi półszlachetnymi kamieniami) w głównym nurcie rynku biżuterii.

Główne gatunki Turmalinu to drawit, uwit, szerl, liddicoatyt i elbait. Szerl jest najpopularniejszą odmianą, stanowiącą blisko 95% wszystkich złóż Turmalinu, lecz nie jest zbyt popularnym kamieniem. Większość Turmalinów to odmiany z rodziny elbaitu. Z uwagi na fakt, że w grupie Turmalinów jest tak wiele odmian, większość występuje w handlu pod konkretną nazwą własną tej odmiany, do której należy. Jedne z popularniejszych to różowo-czerwony Rubelit, niebiesko-zielony Paraiba i wielokolorowy Watermelon (Arbuzowy). Mniej znane w handlu to bezbarwny Achroit, zielony Verdelit i Turmalin Chromowy. Zamiennie w handlu używa się także nazw opisowych, jak Żółty Turmalin, czy Różowy Turmalin.

Wyjątkowo charakterystyczną cechą Turmalinu jest fakt, iż może on zostać naładowany elektrycznie poprzez ekstremalne podgrzewanie i schładzanie lub poprzez pocieranie. Jego kryształy mogą produkować i przetrzymywać ładunek elektryczny również gdy podda się je uciskowi mechanicznemu lub wysokiemu ciśnieniu, przez co zyskał przezwisko „elektryczny kamień”. Pocierane, naładowane kryształy Turmalinu zbliżone do kurzu lub popiołu przyciągają go, co również dało mu drugi przydomek „Cejloński Magnes”.

Turmalin jest narodowym kamieniem Stanów Zjednoczonych, gdzie wydobywa się go od stuleci. W rzeczywistości od wczesnych lat 20-go wieku USA jest uznawane za czołowego dostawcę jakościowego Turmalinu. Dziś najistotniejszymi złożami Turmalinu są Minas Gerais i Bahia w Brazylii. Inne znaczne źródła wydobycia obejmują: Afganistan, Australię, Birmę, Indie, Włochy (Elba), Madagaskar, Malawi, Mozambik, Namibię, Nepal, Nigerię, Pakistan, Rosję, Sri Lankę, Szwecję (Tessin), Tanzanię, USA (California i Maine), Zair, Zambię i Zimbabwe.

Tanzania jest znana z produkcji pięknego szmaragdowo-zielonego dravitu i w późnych latach 90-tych również z niebieskiego Turmalinu Paraiba, który odkryto w Nigerii; niedługo potem inny depozyt zawierającej miedź Paraiby odnaleziono w Mozambiku. Oba Afrykańskie złoża Paraiby zawierają kryształy o mniej intensywnym zabarwieniu niż te pochodzące z Brazylii. Zambia jest znana z produkcji wysokiej jakości rubelitu i żółtego kanarkowego Turmalinu, podczas gdy Afganistan jest słynny z produkcji pięknego zielonego verdelitu i rzadkiego niebieskiego indikolitu.

Turmalin może występować w szerokiej gamie kolorów od bezbarwnego do czarnego. Bezbarwne Turmaliny uważane są za najrzadsze, lecz także najmniej wartościowe. Czarny Turmalin jest w zasadzie najczęściej występującym. Większość Turmalinów jest dwu lub wielokolorowa w jednym krysztale (alternatywnie posiada różne tony tego samego koloru). Dla przykładu kryształ o barwie zielonej na jednym końcu i różowej do czerwonej na drugim, przedzielone białym tonem, określane są jako Turmaliny Arbuzowe. Dodatkowo Turmaliny to minerały silnie pleochroiczne, co oznacza, że ten sam kryształ oglądany z różnych stron wykazuje się różnymi barwami. Większość czerwonych, różowych i brązowych do żółtego Turmalinów barwę zawdzięcza zawartości magnezu, podczas gdy żelazo i tytan w tym minerale skutkuje zielonkawym do niebieskoczarnego kolorem. Zawartość litu powodować może powstanie prawie każdego odcienia (niebieskiego, zielonego, czerwonego, żółtego, różowego). Rzadki szmaragdowozielony Turmalin chromowy natomiast zawiera cząstki chromu i czasem wanadu. Wiele różowych Turmalinów ujawnia swój kolor dopiero po procesie naturalnego napromieniowania. Turmalin Kocie Oko jest zwykle w odcieniu zielonym lub różowym, lecz zdarzają się też inne kolory. Najbardziej cenionym i rzadkim Turmalinem jest neonowy zielononiebieski Paraiba, zabarwiony przez cząstki miedzi. Innymi cenionymi kombinacjami kolorów są fioletowo-czerwony Rubelit i niebieski Indikolit . Kolor i nasycenie to najważniejsze cechy przy wyborze każdego okazu.

Typowy Turmalin jest transparentny do przejrzystego. Tępy materiał jest charakterystyczny dla Kociego Oka i Szerla. Według GIA, większość Turmalinów pochodzi z materiału klarowności „Typu II”, co oznacza, że posiadają inkluzje. Poziom ich zawartości zależy od typu Turmalinu, gdzie niektóre kolory są bardziej zanieczyszczone niż inne. Zielony Turmalin to często kryształ bez widocznych gołym okiem inkluzji, podczas gdy niebieski, czerwony i różowy, włącznie z Rubelitem, Paraibą i Turmalinem Arbuzowym, prawie zawsze zawierają znaczne ilości zanieczyszczeń. Rubelit, Paraiba i Turmalin Arbuzowy uważane są za „Typ III” czystości kamieni szlachetnych. Turmalin Kocie Oko jest zwykle przejrzysty do tępego i wykazuje optyczny efekt „chatoyancy”, co znaczy, że mikroskopijne igiełki rutylu układają się w nim równolegle. Oszlifowany Turmalin charakteryzuje się szklistym a czasem lekko tłustym połyskiem.

Większość Turmalinów nie poddaje się ulepszaniu. Jednak niektóre kamienie mogą być wygrzewane dla podniesienia koloru i czystości. Żółty, różowy i odcienie czerwonego mogą być poddawane napromieniowaniu dla podwyższenia intensywności barwy, niemniej jest prawie niemożliwym do wykrycia i nie wpływa na wartość kamienia. Wysoko zanieczyszczony Rubelit i Paraiba zyskują po nim wyższą klarowność.

Większość typów Turmalinu klasyfikuje się w zależności od ich koloru. Poniżej znajduje się lista niektórych najbardziej rozpoznawalnych na rynku i szeroko wykorzystywanych w handlu nazw:

Achroit – bardzo rzadki, bezbarwny lub prawie bezbarwny Turmalin

Drawit – żółtobrązowy do ciemnobrązowego magnezowy Turmalin. Intensywne, w odcieniu zieleni

leśnej kamienie nazywane są czasem Turmalinem Chromowym lub Drawitem

Indikolit – (inaczej Indigolit) niebieski Turmalin

Paraiba – jasnoniebieski, niebieskozielony, jaskrawo niebieski lub zielony Turmalin miedziowy;

nazwę zyskał od stanu w Brazylii, gdzie został odkryty

Rubelit – intensywnie zabarwiony, czerwony, różowoczerwony lub fioletowo-czerwony Turmalin

Szerl – (inaczej szorl) czarny żelazowy Turmalin

Syberyt – liliowy do fioletowo-niebieskiego Turmalin z nazwą pochodzącą od złóż na Uralu

Verdelit – zielony Turmalin

Buergeryt – żelazowy Turmalin, nazwany na cześć amerykańskiego naukowca

Elbait – litowy Turmalin z nazwą od wyspy Elba

Liddicoatyt – wapniowy Turmalin z nazwą pochodzącą od amerykańskiego gemmologa

Tsilaisyt – magnezowy Turmalin, nazwa pochodzi od miejsca na Madagaskarze

Uvit – magnezowy Turmalin, nazwany tak od prowincji na Sri Lance

Watermelon (Turmalin Arbuzowy) – wielokolorowy Turmalin, wykazujący różowe, zielone i białe strefy kolorystyczne w tym samym krysztale

Turmalin Kocie Oko – głównie zielony lub różowy Turmalin z optycznym efektem „chatoyancy”

 

W 2014r. na wystawie w Baselworld, pokazano naszyjnik „Paraiba Star of the Ocean Jewels”, z centralnie zaimplementowanym bezinkluzyjnym Turmalinem o wadze 191,87 karata i owalnym szlifie brylantowym. Jest to największa oszlifowana Paraiba i stanowi część Planetary Collection, które jest własnością dyrektora generalnego Billionaire Business Enterprises Inc., Vincenta Bouchera.

Ekskluzywny jubiler gwiazd, Joel Arthur Rosenthal (znany jako JAR) zaprojektował dla Lily Safra broszę w kształcie kwiatu maku z diamentami i Turmalinem, która osiągnęła w 2012 roku na aukcji w Christie’s  cenę 1,273,320USD. Dodatkowo zaprojektowana przez niego para kolczyków z Turmalinem i diamentami w 2007r. również w Christie’s osiągnęła cenę 215,362USD.

Kryształy Turmalinu są dość twarde i wytrzymałe. W związku z posiadanymi właściwościami elektrostatycznymi kamienie Turmalinu wymagają przetarcia od czasu do czasu, gdyż mają tendencję do przyciągania kurzu. Do czyszczenia używamy po prostu ciepłej wody z mydłem, a po dokładnym opłukaniu wycieramy miękką szmatką. Tak jak większość kamieni jubilerskich, również i w przypadku Turmalinu, nie zaleca się czyszczenia w myjkach ultradźwiękowych ani parowych. Nie powinno się także narażać tego kamienia na nagłe zmiany temperatury.

 

Wzór chemiczny ogólny: XY₃Z₆[(OH)₄(BO₃)₃(Si₆O₁₈)]  –  gdzie:

X – Na

Y – Fe, Mg, Ca, Mn, (Li + Al.)

Z – Al, Fe

Twardość:     7 – 7.5 w skali Mohsa

Ciężar właściwy: 2.90 – 3.26

Przełam: muszlowy, nierówny

Łupliwość: niewyraźna, brak